Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΘΩΜΑ

O Θωμάς, ό όποιος επονομαζόταν Δίδυμος, ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές του Κυρίου. Ήταν δύσπιστος και ήθελε απτές μαρτυρίες για να επιβεβαιώσει την ανάσταση του Ιησού. Ας δούμε όμως με τη σειρά τα γεγονότα, στα οποία αναφέρεται το όνομα του Θωμά στην Καινή Διαθήκη.

Ό Κύριος προ της αναστάσεως του Λαζάρου αποκαλύπτει στους μαθητές του ότι ό Λάζαρος απέθανε και ότι θα τον αναστήσει. Όμως οι μαθητές αντιδρούν και λένε στον Κύριο ότι οι Ιουδαίοι ζητούσαν να τον λιθοβολήσουν και αυτός θέλει να πάει εκεί; Τότε ό Θωμάς, απευθυνόμενος προς τούς μαθητές του Κυρίου, λέγει σ' αυτούς: «αγωμεν και ημείς ίνα αποθάνωμεν μετ' αυτού» (Ίω. ια' 16), δηλαδή «αφού ό Κύριος θέλει να επιστρέψει στο μέρος, όπου οι εχθροί του ζητούν να τον φονεύσουν, δηλαδή την Ιουδαία, ας πάμε και εμείς εκεί για να πεθάνουμε μαζί του». Ας σημειώσουμε ότι το όνομα Θωμάς, εκείνοι πού μιλούσαν την ελληνική γλώσσα το μετέφραζαν «Δίδυμος».

Κατά τον Μυστικό Δείπνο ό Θωμάς ρωτά τον Κύριο: «Κύριε, ουκ οιδαμεν που υπάγεις. Και πώς δυνάμεθα την όδόν είδέναι;» (Ίω. ια' 5). Δηλαδή «Κύριε, δεν ξέρουμε πού πηγαίνεις τώρα, και πώς είναι δυνατόν να γνωρίζουμε τον δρόμο;».

Μετά την ανάσταση του Κυρίου ό  Ιησούς εμφανίστηκε στους μαθητές του, στο σπίτι όπου ήσαν μαζεμένοι εξ αιτίας του φόβου πού είχαν  για τούς Ιουδαίους. Όμως ό Θωμάς, «οικονομικώς», όπως αναφέρει ή υμνολογία της Εκκλησίας μας, δεν ήταν μαζί με τούς άλλους μαθητές, όταν εμφανίστηκε σ' αυτούς ό Κύριος. Όταν λοιπόν ήλθε ό Θωμάς, που έλεγαν οι άλλοι μαθητές ότι είδαν τον Κύριο. Ό Θωμάς όμως τούς απάντησε: «εάν μη ιδώ εν ταις χερσί αύτού τον τύπον των ήλων, και βάλω τον δάκτυλόν μου εις τον τύπον των ήλων, και βάλω την χείρα μου εις την πλευράν αυτού ου μη πιστεύσω» (Ίω. κ' 25). Μετά από οκτώ μέρες πάλι οι μαθητές ήσαν μαζεμένοι στο σπίτι και μαζί με αυτούς ήταν και ό Θωμάς. Τότε, ενώ οι πόρτες του υπερώου στα Ιεροσόλυμα ήταν κλειστές και ή είσοδος διά μέσου αυτών αδύνατη, εμφανίστηκε σ' αυτούς ό Κύριος και τούς λέγει: «Ειρήνη υμίν». Τότε λέγει και στον Θωμά: φέρε τον δάκτυλόν σου ώδε και ίδε τάς χείρας μου, και φέρε την χείρα σου και βάλε εις την πλευράν μου, και μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός». Τότε ό Θωμάς, ομολογώντας πίστη στην θεανδρική υπόσταση του άναστάντος Κυρίου, αποκρίθηκε προς Αυτόν και είπε: «ό Κύριος μου και ό Θεός μου». Λέγει λοιπόν σ' αυτόν ό Κύριος: «ότι εώρακάς με πεπιστευκας.

 Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες». Δηλαδή: «Έπίστεψες επειδή με είδες. Είναι μακάριοι όμως και καλότυχοι αυτοί, οι όποιοι  αν και δεν είδαν με τα μάτια τους, όπως είδες εσύ, επίστευσαν».

Δεν γνωρίζομε εάν ό απόστολος Θωμάς μετά την πρόσκληση του Κυρίου για να ψηλαφήσει την πλευρά, την ψηλάφησε. Αντίθετα μάλιστα μόλις ό Κύριος τον προσκάλεσε να ψηλαφήσει την πλευρά, ό Θωμάς αναφώνησε «ό Κύριος μου και ό Θεός μου». Αυτό δείχνει μάλλον ότι ό Θωμάς δεν προέβη στην ψηλάφηση της πλευράς του Κυρίου. Ή ορθόδοξη υμνολογία καθώς και ή εικονογραφία παρουσιάζουν τον Θωμά να εκτελεί την πρόσκληση του Κυρίου, για να ψηλαφήσει την πλευρά Του.

Στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο επίσης ό Θωμάς αναφέρεται μέσα στους εφτά μαθητές, οι όποιοι συμμετέσχον στην θαυμαστή αλιεία στην λίμνη της Τιβεριάδας (Ίω. κα' 2). 'Από αυτό συμπεραίνεται ότι ό Θωμάς ήταν αλιέας το επάγγελμα

Ή πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα είναι ή Κυριακή του Θωμά ή του Άντίπασχα. Είναι Δεσποτική εορτή και ή Εκκλησία εορτάζει την ψηλάφηση της πλευράς του Κυρίου από το Θωμά. Και ή υμνολογία της Εκκλησίας μας τονίζει: «Ω καλή απιστία του Θωμά! Των πιστών τάς καρδίας εις έπίγνωσιν ηξε και μετά φόβου έβόησεν. Ό Κύριος μου και ό Θεός μου, δόξα σοι». 

Δηλαδή ή καλή απιστία του Θωμά οδήγησε τις καρδίες των πιστών στην επίγνωση της δόξας του Κυρίου. Και ένα άλλο τροπάριο από την πέμπτη ώδή του Κανόνα της Κυριακής του Θωμά αναφέρει: «Ω τής αληθώς έπαινουμένης του Θωμά, φρικτής έγχειρήσεως! Τολμηρώς γάρ έψηλάφησε την πλευράν, την τω θείω πυρί άπαστράπτουσαν». Έδώ ό υμνογράφος επαινεί το φρικτό εγχείρημα του Θωμά, ό όποιος με τόλμη ψηλάφησε την πλευρά του Κυρίου, ή οποία απαστράπτει το θείον πυρ.

Ή παράδοση φέρει τον απόστολο Θωμά να ευαγγελίζεται το χαρμόσυνο μήνυμα του Κυρίου στις ανατολικές χώρες μεταξύ της Συρίας, της Περσίας και των Ινδιών. Ένα απόκρυφο σύγγραμμα, οι Πράξεις, περιγράφει το έργο του Θωμά στις Ινδίες σε δεκατρία επεισόδια, και μετά ακολουθεί ή διήγηση για το μαρτύριο του Αποστόλου. Όταν οι απόστολοι έβαλαν κλήρους, για να καθορίσουν τις περιοχές της ιεραποστολής, στον Θωμά έπεσαν οι Ινδίες. Επειδή αυτός αρνήθηκε να αναλάβει την αποστολή, ό Ιησούς Χριστός τον πώλησε σε ένα Ινδό έμπορο, αφού έλαβε και κανονική απόδειξη αγοράς. 

Ό Θωμάς οδηγήθηκε στον βασιλιά των Ινδιών Ύνδοφέρνη. Ό βασιλιάς έδωσε στον Θωμά χρήματα για την ανέγερση ανακτόρου. Όταν τον ρώτησε γιατί καθυστερεί ή ανέγερση, αυτός απάντησε ότι ήδη έκτισε γι' αυτόν ανάκτορο στους ουρανούς, διότι τα χρήματα τα έδωσε στους φτωχούς.

Ή μνήμη του εορτάζεται την 6η Οκτωβρίου.

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Θεολόγος, Διδάκτωρ Θεολογίας Μουσικός

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΕΥΧΟΣ 97.