O AYTOKPATΩP και O ΠANTOKPATΩP!

O AYTOKPATΩP και O ΠANTOKPATΩP!

«Ὡς κοινὸν εἶχον γῆς βασιλεῖς τὸ στέφος, έχουσι κοινὸν καὶ τὸ τοῦ πόλου στέφος. Ξύνθανε μητέρι εἰκάδι πρώτῃ Κωνσταντῖνος».

Η κρατούσα άποψη δείχνει την Ναϊσό της Άνω Μοισίας -την Νισς της Σερβίας- ως γενέθλια πόλη του θεοστέπτου βασιλέως και ισαποστόλου Αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου, ο οποίος γεννήθηκε μεταξύ των ετών 272 και 288 μ.Χ.. Πατήρ του ο Κωνστάντιος Χλωρός (λόγω της χλωμότητος) και μήτηρ του η Αγία Ελένη. Το 305 ο Κωνσταντίνος εντοπίζεται στην αυλή του αυτοκράτορος Διοκλητιανού, με το αξίωμα του χιλιάρχου. Mία σειρά γεγονότων και συγκυριών, οδηγούν τον Κωνσταντίνο στην κορυφή της ιεραρχίας. Στην δύσκολη αυτή πορείαν, αισθάνθηκε την ανάγκη να προσευχηθή για την επιτυχή έκβασή της -όπως διηγείται ο ιστορικός Ευσέβιος- αλλά δεν ήξερε σε ποιον Θεόν!.. Ύψωσε το δεξί χέρι του και ικέτευσε να του αποκαλυφθή ο αληθινός Θεός και να τον βοηθήση. Εκείνες τις στιγμές της άδολης προσευχής, διαγράφεται στο στερέωμα συγκλονιστική θεοσημία!.. Ώρα δειλινού, στον ουράνιο θόλον εμφανίζεται το σημείο του Tιμίου και ζωοποιού Σταυρού και οι λέξεις «Εν τούτω Νίκα»! Την ίδια νύκτα εμφανίσθηκε ο Κύριος με το Σύμβολο της Θυσίας Του και τον προέτρεψε να κατασκευάση απομίμηση του Συμβόλου και να το χρησιμοποιή ως φυλακτήριο στους πολέμους. Έχοντας ως σημαία του το χριστιανικό λάβαρο, προελαύνει προς την Ρώμην, εκμηδενίζων κάθε αντίσταση.

Τον Φεβρουάριο του 313 στα Μεδιόλανα -το σημερινό Μιλάνο- έγινε ο γάμος του Λικινίου με την αδελφή του Κωνσταντίνου Κωνσταντία και επήλθε η περιώνυμη συμφωνία των δύο ανδρών, δια της οποίας καθιερώνεται η αρχή της Ανεξιθρησκείας.

Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίση ο Μέγας Κωνσταντίνος ήσαν πολλά. Η αιρετική διδασκαλία του Αρείου, πρεσβυτέρου της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας, ετάραξε την ενότητα, καθώς κατέλυε το τριαδολογικό Δόγμα. Η σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας, πραγματοποιήθηκε το 325. Η περιγραφή της εναρκτηρίου τελετής από τον ιστορικόν Ευσέβιον, είναι άκρως ενδιαφέρουσα: Στο μεσαίον οίκημα των ανακτόρων, είχαν συγκεντρωθεί όλοι οι σύνεδροι. Επικρατούσε απόλυτη σιγή, αναμένοντας την αυτοκρατορικήν είσοδον. Ο Κωνσταντίνος εισήλθε ταπεινά με σεμνότητα και στην εναρκτήρια ομιλία του χαρακτήρισε τις ενδοεκκλησιαστικές συγκρούσεις ως το μεγαλύτερο δεινό και από τους πολέμους ακόμη. Η κρίσιμη φράση του «περί της πίστεως σπουδάσωμεν», διασώζεται σχεδόν από όλους τους ιστορικούς συγγραφείς. Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου, ανέλαβε πρωτοβουλίες για την εδραίωση των αποφάσεών της. Μετά από μία σειρά σχετικών δυσκολιών, επέρχεται η πλήρης αποκατάσταση της αληθείας.

Η τελευταία περίοδος της επιγείου ζωής του Μεγάλου Κωνσταντίνου, είναι εκείνη που τον καταξιώνει στην συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας και τον οδηγεί στο απόγειο της πνευματικής πορείας του!.. Ο Άγιος, τον Απρίλιο του 337, αισθάνεται τα πρώτα σοβαρά συμπτώματα ασθενείας. Κατέφυγε σε ιαματικά λουτρά. Βλέποντας όμως την υγεία του να επιδεινώνεται, μετέβη στην Ελενόπολη της Βιθυνίας, που ονομάσθηκε έτσι προς τιμήν της αγίας Μητρός του. Εκεί παρέμεινε στον Nαό των Μαρτύρων, όπου ανέπεμπε θερμές ικεσίες προς τον Θεόν. H ευλογημένη μνήμη θανάτου, τον οδηγεί στα Mυστήρια της Μετανοίας και του Βαπτίσματος. Kαταφεύγει σε προάστιο της Νικομηδείας, συγκαλεί τους Επισκόπους και τους απευθύνει τον εξής λόγο: «Σεβαστοί πατέρες, αυτός ήταν ο καιρός που προσδοκούσα από παλαιά και διψούσα και ευχόμουν να καταξιωθώ της εν Χριστώ σωτηρίας. Ήλθε η ώρα να απολαύσουμε και εμείς, την αθανατοποιό σφραγίδα, ήλθε η ώρα να συμμετάσχουμε στο σωτήριο σφράγισμα, πράγμα που επιθυμούσα να κάνω στα ρείθρα του Ιορδάνου, στα οποία -όπως παραδίδεται- ο Σωτήρ ημών έλαβε το βάπτισμα εις ημέτερον τύπον. Ο Θεός ο Oποίος γνωρίζει το συμφέρον, μας αξιώνει να λάβουμε το βάπτισμα εδώ. Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία· Και αν ακόμη είναι θέλημα του Κυρίου της ζωής και του θανάτου να συνεχισθή η επίγεια ζωή μας και να συνυπάρχω με τον λαό του Θεού, θα πλαισιώσω την ζωή μου με όλους εκείνους τους κανόνες που αρμόζουν εις τον Θεόν».

 Μετά το βάπτισμά του δεν ξαναφόρεσε τα αυτοκρατορικά ενδύματα, αλλά παρέμεινε ενδεδυμένος με τον λευκό χιτώνα του βαπτίσματος, μέχρι την ημέρα της κοιμήσεώς του το 337!.. Ήταν η ημέρα εορτασμού της Πεντηκοστής, όπως αναφέρει ο ιστορικός Ευσέβιος, ο οποίος συγκλονίζει περιγράφων τα γεγονότα που ακολούθησαν την κοίμηση του Aγίου: Όλοι οι σωματοφύλακες του αυτοκράτορος, αφού έσχισαν τα ενδύματά τους και έπεσαν στο έδαφος, έκλαιαν και φώναζαν σαν να μην έχαναν απλώς τον Βασιλέα τους, αλλά τον φυσικό πατέρα... Οι ταξίαρχοι και οι λοχαγοί θρηνούσαν τον ευεργέτη τους. Οι δήμοι και κάθε κάτοικος της Κωνσταντινουπόλεως πενθούσε σαν να έχανε το κοινόν αγαθόν. Αφού οι στρατιωτικοί τοποθέτησαν το λείψανο του Αγίου σε χρυσή λάρνακα, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το εναπέθεσαν σε βάθρο στον βασιλικόν οίκον. Εν συνεχεία το ενταφίασαν στον Nαό των Αγίων Αποστόλων.

Δικαίως η Iστορία τον ονόμασε Μεγάλον και η Εκκλησία μας Ισαπόστολον!

Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας-Μικράς Ασίας μεταξύ των ετών 247 και 249 μ.Χ.. Ήτο θυγάτηρ πανδοχέως και από μικρή μελετούσε την Aγία Γραφή κι έγινε συνειδητή Xριστιανή. Παντρεύθηκε τον Κωνστάντιο τον Χλωρό και γέννησε τον Μ. Κωνσταντίνον, ο οποίος της απένειμε τον τίτλο της Αυγούστης, έθεσε την μορφή της σε νομίσματα κι έδωσε το όνομά της σε πόλη της Βιθυνίας. Η Αγία έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες, πυργώνοντας Nαούς στην Ρώμη (του Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (των Αγίων Αποστόλων), στην Βηθλεέμ (την Βασιλική της Γεννήσεως), στο Όρος των Ελαιών (την βασιλική της Γεθσημανή) και άλλους.

Η Αγία το 326 πήγε στην Ιερουσαλήμ, όπου «με μέγαν κόπον και πολύ έξοδον και φοβερίσματα ηύρεν τον Τίμιον Σταυρόν και τους άλλους δύο σταυρούς των ληστών», όπως γράφει ο Κύπριος χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς.

Η Αγία Ελένη εκοιμήθη εν ειρήνη το 327, σε ηλικίαν ογδοήκοντα ετών. Ο ιστορικός Ευσέβιος γράφει ότι προησθάνθη το επίγειο τέλος της και διά διαθήκης άφησε την περιουσία της στον υιόν και τους εγγονούς της. Ο Μέγας Κωνσταντίνος μετέφερε το τίμιο λείψανό της και το ενταφίασε στον Nαό των Αγίων Αποστόλων.

Οι Βυζαντινοί τιμούσαν όλως ιδιαιτέρως τους Aγίους θεοστέπτους βασιλείς και Ισαποστόλους Κωνσταντίνον και Ελένην! Ήτο πολύ δημοφιλής η απεικόνιση του πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορος με την μητέρα του, οι οποίοι κρατούσαν εν μέσω αυτών τον Tίμιο Σταυρόν. Η παράδοσις αυτή διατηρείται μέχρι τις ημέρες μας, με τα Κωσταντινάτα φλουριά.

Ἀπολυτίκιον Ἦχος πλ. δ’

Τοῦ Σταυροῦ σου τὸν τύπον ἐν οὐρανῷ θεασάμενος καὶ ὡς ὁ Παῦλος τὴν κλῆσιν οὐκ ἐξ ἀνθρώπων δεξάμενος, ὁ ἐν βασιλεῦσιν Ἀπόστολός σου Κύριε, Βασιλεύουσαν Πόλιν τῇ χειρὶ σου παρέθετο· ἣν περίσωζε διὰ παντὸς ἐν εἰρήνη, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’ Θείας πίστεως...

Πρῶτος πέφηνας, ἐν βασιλεῦσι, θεῖον ἕδρασμα τῆς εὐσεβείας, ἀπ’ οὐρανοῦ δεδεγμένος τὸ χάρισμα· ὅθεν Χριστοῦ τὸν Σταυρὸν ἐφανέρωσας καὶ τὴν ορθόδοξον Πίστιν ἐφήπλωσας. Κωνσταντῖνε Ἰσαπόστολε, σὺν μητρὶ Ἑλένῃ τῇ θεόφρονι, πρεσβεύσατε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Κοντάκιον

Ἦχος γ’ Ἡ Παρθένος σήμερον...

Κωνσταντῖνος σήμερον, σὺν τῇ μητρὶ τῇ Ἑλένη, τὸν Σταυρὸν ἐμφαίνουσι, τὸ πανσεβάσμιον ξύλον, πάντων μὲν τῶν Ἰουδαίων αἰσχύνην ὄντα, ὅπλον δὲ πιστῶν ἀνάκτων κατ᾽ ἐναντίων· δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἀνεδείχθη σημεῖον μέγα καὶ ἐν πολέμοις φρικτόν.

Μεγαλυνάριον

Τους της ευσεβείας θείους πυρσούς και των Αποστόλων θιασώτας και μιμητάς, συν τω Κωνσταντίνω Ελένην την Αγίαν, ως βασιλέων δόξαν, ανευφημήσωμεν.

EMMANOYHΛ MEΛINOΣ θεολόγος συγγραφεύς

Διευθυντής Bιβλιοθήκης I. Συνόδου της Eκκλησίας της Eλλάδος

E-mail: ManolisMelinos@gmail.com Http//: www.manolismelinos.com