___
Το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Διεθνές
Κέντρο Επιστημών και Ελληνικών Αξιών διοργάνωσαν συνέδριο με τίτλο «Οι
δραματικές αλλαγές στον πλανήτη και οι ελληνικές ρίζες της οικολογικής ηθικής»
Αρχαία Ελλάδα και Χριστιανισμός απέναντι
στη φύση
Ένα πολύ
ενδιαφέρον συνέδριο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Πάτρα, το οποίο είχε τίτλο
«Οι δραματικές αλλαγές στον πλανήτη και οι ελληνικές ρίζες της οικολογικής
ηθικής. Το συνδιοργάνωσαν το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Διεθνές Κέντρο
Επιστημών και Ελληνικών Αξιών. Συμμετείχαν 200 επιστήμονες και ερευνητές από
όλο τον κόσμο, καθώς και στελέχη διεθνών οργανώσεων υγείας και περιβάλλοντος.
«Σήμερα απαιτείται
ένα σοκ! Η κρίση του περιβάλλοντος, ορατή και αόρατη, είναι πλέον σε κρίσιμο
επίπεδο, με πολλαπλές και μακρόχρονες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Δεν
πρόκειται για εικασίες, αλλά για επιστημονικά τεκμηριωμένες τοποθετήσεις για
τις αιτίες της δραματικής υποβάθμισης του περιβάλλοντος, οι οποίες κατά κύριο
λόγο σχετίζονται με μια λογική οικονομικής ανάπτυξης χωρίς περίσκεψη και
δικαιοσύνη. Αυτό που λείπει είναι οι πολιτικές αποφάσεις. Η κρίση του
περιβάλλοντος είναι ένα από τα πιο μεγάλα πολιτικά ζητήματα διεθνώς», δήλωσε
στους δημοσιογράφους η κ. Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, αντιπρόεδρος του
Συνεδρίου και καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Παθολογικής Ανατομίας στην Ιατρική
Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Και συνέχισε: «Η ανθρωπότητα παίζει την
τυφλόμυγα. Βλέπουμε τις οικονομικές συνέπειες βραχυπρόθεσμα και σε
ατομική/επιχειρηματική βάση, ενώ μεσοπρόθεσμα και σε επίπεδο κοινωνίας είναι
πολύ μεγαλύτερες… Στην ελληνική αρχαιότητα ο άνθρωπος θεωρούσε τον εαυτό του
αναπόσπαστο μέρος της φύσης. Το φυσικό περιβάλλον αντιμετωπιζόταν ως “σπίτι”
του ανθρώπου. Σήμερα έχουμε υπερκατανάλωση ανθρώπινων πόρων, με αποτέλεσμα
περιβαλλοντική υποβάθμιση, φτώχεια και προβλήματα υγείας. Η ελπίδα βρίσκεται σε
μια αλλαγή φιλοσοφίας. Η προσέγγιση των αρχαίων Ελλήνων συμβάλλει σε μια
διαφορετική οπτική, που βλέπει ενιαίο τον κόσμο μας».
Η χριστιανική στάση απέναντι στο περιβάλλον
Ο χριστιανισμός
δεν έχει να πει εναντίον της αρχαιοελληνικής τοποθέτησης απέναντι στη φύση, ως
σπιτιού του ανθρώπου. Προσθέτει ωστόσο κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό. Η φύση είναι
επιπλέον δώρο του Θεού στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος όχι μόνο οφείλει να την
προφυλάσσει διότι διαφορετικά κινδυνεύει η ζωή του, αλλά ακόμη περισσότερο
καλείται να την αντιπροσφέρει στον Θεό. Αυτό φανερώνεται ιδιαίτερα στη θεία
λειτουργία. Το σιτάρι και το σταφύλι, με τη συμμετοχή του ανθρώπινου μόχθου,
προσφέρονται ως ψωμί και κρασί στον Δημιουργό ο οποίος τα ξαναπροσφέρει στον
άνθρωπο αγιασμένα, ως Σώμα και Αίμα Χριστού. Χωρίς τα στοιχεία της φύσης
επομένως, το σιτάρι και το σταφύλι, δεν θα μπορούσαμε να έρθουμε σε αυτού του
είδους την κοινωνία και ένωση με τον Θεό. Επομένως η φύση δεν είναι μόνο -το
αυτονόητο- το σπίτι μας αλλά κάτι πολύ περισσότερο: το μέσο που οδηγεί στην
κοινωνία με τον ίδιο τον Θεό.
Αλλά και κάτι
ακόμα. Μέσω της ομορφιάς της φύσης ο άνθρωπος έρχεται κοντά στον Θεό. Η ομορφιά
του κόσμου τον κάνει να δοξολογεί τον Θεό και να τον ευχαριστεί για τα δώρα
του. Όταν βέβαια η φύση καταστρέφεται αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει με τον
δοξολογικό τρόπο που είπαμε. Ο άνθρωπος των μεγαλουπόλεων στερείται αυτού του
μέσου για να έρθει κοντά στον Θεό. Αδυνατεί να δει τον Θεό μέσα από τα έργα Του
και να τον ευχαριστήσει γι’ αυτά.
Η χριστιανική
τοποθέτηση απέναντι στη φύση υπερβαίνει σε σημασία την αντίστοιχη
αρχαιοελληνική. Στον χριστιανισμό δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο σώμα.
Ο ίδιος ο
Θεός δημιούργησε τον υλικό κόσμο και το σώμα του ανθρώπου το οποίο συναποτελεί
με την ψυχή τον όλο άνθρωπο. Η υλική μας υπόσταση δεν είναι τάφος ή φυλακή για
την ψυχή ή το πνεύμα, το οποίο εκλαμβάνεται από ορισμένους ως ο πραγματικός
άνθρωπος. Ο ίδιος ο Θεός μάλιστα έγινε άνθρωπος και έλαβε ανθρώπινο πραγματικό
και όχι φανταστικό σώμα. Αυτό ήταν αδιανόητο για τους αρχαίους. Θεωρούνταν
ανοησία να πει κανείς ότι ολόκληρος Θεός έγινε πραγματικός άνθρωπος με υλικό
σώμα. Κι όμως, όλο το μυστήριο της χριστιανικής πίστης συγκροτείται ακριβώς
πάνω στην ενανθρώπηση του Θεού. Το σώμα λοιπόν είναι ουσιώδες μέρος του
ανθρώπου και, επιπλέον, πρόκειται να αναστηθεί. Το ίδιο το σταυρωμένο σώμα του
Χριστού αναστήθηκε. Ο Χριστός δεν επανήλθε ως πνεύμα χωρίς σάρκα, αλλά με το
πραγματικό και άφθαρτο πια σώμα του. Άρα το υλικό στοιχείο δεν είναι απλά το
πρόσκαιρο σπίτι του ανθρώπου αλλά η αιώνια κατοικία του. Και ακόμη στα έσχατα ο
κόσμος όλος θα ανακαινιστεί. Υπήρξε βέβαια αρχικά ο πειρασμός να θεωρηθεί η
ανάστασή μας σαν ένας πνευματικός τρόπος ζωής, όπου θα ήταν περιττή όλο η
υπόλοιπη κτίση. Αλλά οι πατέρες της εκκλησίας επέμεναν στην αλήθεια της
σωματικής ανάστασης. Ο «ουρανός και η γη παρελεύσονται» αλλά θα περάσουν σε μια
κατάσταση πιο ένδοξη. Έτσι ο προορισμός του ανθρώπου παραλληλίζεται με αυτόν
της υπόλοιπης κτίσης. Λέει επί παραδείγματι σε έναν ύμνο του ο άγιος Εφραίμ ο
Σύρος:
Ύμνος Αγίου Εφραίμ Σύρου
Με
την ανάστασή μας, τη γη και τον ουρανό θα τα ανακαινίσει ο Θεός.
Θα
ελευθερώσει όλα τα κτιστά και θα τους δώσει μαζί με μας χαρά πασχαλινή.
Τη
μητέρα μας τη γη την ατίμασε μαζί με μας όταν την καταράστηκε μαζί με τον
αμαρτωλό.
Έτσι
και μαζί με τους δικαίους θα την ευλογήσει κι αυτήν.
Αυτήν
τη θηλάζουσα, μαζί με τα τέκνα της, θα την ανακαινίσει ο Αγαθός.
Καταλαβαίνουμε
λοιπόν για ποιους λόγους η χριστιανική θεώρηση απέναντι στη φύση είναι πολύ
πληρέστερη από την αντίστοιχη αρχαιοελληνική.
___________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην
εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 25.07.2018
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου