Τα κρίνα των αγρών – μια έκθεση εμπνευσμένη από το Ιερό Ευαγγέλιο

Έκθεση φωτογραφίας «Πορτέτα από τα κρίνα των αγρών»

Τα τελευταία χρόνια, πολλές φωτογραφικές και ζωγραφικές εκθέσεις, φιλοξενούνται σε καφέ με πολιτιστικές ανησυχίες, φρεσκάροντας την καθημερινότητα των θαμώνων τους. Ξεχωρίσαμε μια έκθεση στο ‘’Γραμματόσημο καφέ’’ στο Δάσος Χαϊδαρίου, με τον πρωτότυπο τίτλο “Πορτρέτα από τα κρίνα των αγρών”, έχοντας κατά νου ότι σήμερα οποιαδήποτε αναφορά στη Γραφή ή στον Θεό, συνήθως καθιστά “ύποπτο” έναν καλλιτέχνη και τη δημιουργία του, ενώ μέχρι πριν έναν και πλέον αιώνα σε όλη την Ευρώπη τα έργα των ποιητών, ζωγράφων, συγγραφέων είχαν αναφορά στο Θείο και αυτό δεν ενοχλούσε ούτε πλήγωνε τη συνείδηση του λαού.

Συναντήσαμε τον φωτογράφο και ποιητή Δαβίδ Μπάκα από τον Ασπρόπυργο και μας μίλησε για την έκθεση φωτογραφίας με λουλούδια και πεταλούδες που ζουν –κι εδώ είναι το παράδοξο- στην περιοχή του Ασπροπύργου και γενικότερα του Θριάσιου πεδίου. Ο Δαβίδ Μπάκας μάς εμπιστεύεται ότι μπορεί να περιμένει με το φακό του πολλές ώρες ακίνητος για να συλλάβει τον κατάλληλο φωτισμό που θα φωτίσει διαφορετικά κάθε φορά το λουλούδι που θα φωτογραφίσει ή την πεταλούδα που θα ξεκινά ή θα ολοκληρώνει το πέταγμά της από άνθος σε άνθος. Η επιλογή του μιας βιομηχανικής περιοχής για φωτογραφική παλέτα της φύσης ξαφνιάζει ευχάριστα και φέρνει στη σκέψη μια άλλη εικόνα: αυτή από μια μαργαρίτα, ή ένα χορταράκι που αγνοεί τη δύναμη του τσιμέντου και τη μία και μοναδική ζωή του την αφιερώνει στο να βρει δίοδο και να φυτρώσει σε πείσμα των νόμων των δομικών υλικών της εποχής.

Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στην “Ορθόδοξη Αλήθεια”

- Γιατί επιλέξατε τον τίτλο " Τα κρίνα των αγρών";

Το θέμα της έκθεσης αντλείται από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: στ΄, 29-30: “Και περί ενδύματος τι μεριμνάτε; Καταμάθετε τα κρίνα του αγρού πώς αυξάνει, ου κοπιά ουδέ νήθει. Λέγω δε υμίν ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη δόξη αυτού περιεβάλετο ως εν τούτων.”

Ποιος έχει την καθαρή ακοή να το ενστερνιστεί; “Τα κρίνα του αγρού”, τα αμέριμνα, τα ένδοξα!!! Οι κήποι του Θεού! Αν δεν θεολογεί η φύση, τότε ποιος! Στέκεσαι μπροστά σε μια ανθισμένη αμυγδαλιά με την αίσθηση ενός βουητού –χερουβικού ισοκρατήματος! Πλάση αρωματισμένη! Ουδέ κοπιά ου νήθει! Μια δρασκελιά χωρίζει το ασφυκτικό αστικό περιβάλλον από τον απελευθερωτικό αγροτικό κόσμο. Τοπία -ζωγραφιές, λουλούδια- ποιήματα, σου μετακενώνουν μιαν άφατη ηρεμία.

- Ασχολείστε με τη φωτογραφία πολύ καιρό; Τί φωτογραφίζετε και γιατί αυτό σας συγκινεί;

Η σχέση μου με τη φωτογραφία ξεκινάει από τα φοιτητικά μου χρόνια. Ακολουθεί ύφεση του ενδιαφέροντος για δυόμισι δεκαετίες. Αναγεννιέμαι φωτογραφικά, όταν το 2005 δημιουργείται μια φωτογραφική ομάδα, στο πνευματικό κέντρο του Δήμου Ασπροπύργου, με την καθοδήγηση του Βασίλη Νίκα, δάσκαλου φωτογραφίας. Αναλαμβάνω ως θέμα τα λουλούδια στην ευρύτερη περιοχή Ασπροπύργου, το Θριάσιο. Έκτοτε δύσκολα βγαίνω από αυτήν την πρίζα. Εδώ και 12 χρόνια σκανάρω λεπτομερώς και εξονυχιστικά την περιοχή, στις 4 εποχές του χρόνου.

 Κολχικά, Σκίλλες, Κρόκοι, Αγριοβιολέτες, Σάλβιες, Αλιβάρβαρα, Βρίζες, Ασφόδελοι, Κενταύριες, Φλόμοι, Αγριόσκορδα, Αλκάνες, Νιγκέλες, Σκαμπιόζες, Τραγοπώγονες, Ανθέμιδες, Καμπανούλες, Σέδα, Στάχυες, Ασπάλαθοι, Έχια, Γκρομπουλάριες, Γκαγκέες, Κίστοι, Σιληνές, Ξυλόθρουμποι, Μούσκαρι, Αγιοαπήγανοι, Κυκλάμινα, Στερνμπέργκιες, Τεύκρια, Βαλεριάνες, Αμάραντοι, Καρφόχορτα, Λιοστρόφια, Ίριδες, Φριτιλλάριες, Κληματίδες, Λουμινιές, Ορχιδέες και άλλα πολλά φυτά με τα λουλούδια τους, κοσμούν τον τόπο μου. Δεν υπάρχει στέρφα εποχή. Με μια πιο προσεκτική ματιά βλέπεις να ανθούν τα όμορφα αγκάθια στην επικράτεια της απόλυτης ξηρασίας.

Η Μαχάων, η Ζερύνθια, ο Αλεξάνωρ, ο Ιφικλίδης, η Ανθόχαρις, η Λασσιομάτα, ο Κολίας, η Μελιτέα, η Καλόφρυς, η Ευχλόη, η Πόντια, η Πιερίς, η Σύνθια, η Βανέσα, ο Πολυόμματος Ικαρος, η Λύκαινα, η Γονεπτέρυξ, η Υπάρχια, η Μελανάργκια, η Μανιόλα, η Υπονεφέλη, ο Σάτυρος και δεκάδες άλλες πεταλούδες πετούν στον ουρανό του Θριασίου όλη τη χρονιά.

Παρότι φαίνεται πολύ σχολαστικός, αυτός ο μακρύς κατάλογος των ονομάτων, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι κάθε φυτό, κάθε πεταλούδα, κάθε ζωντανός οργανισμός, έχει όνομα, διαθέτει την ‘’προσωπικότητα’’ που το κάνει ξεχωριστό! Κάνοντας λοιπόν κάποια ‘’πορτρέτα’’ τους, προσπαθεί ο φωτογράφος να αναδείξει τον ξεχωριστό χαρακτήρα του κάθε φυτού.

Όταν αγαπάει κάποιος τη φωτογραφία φωτογραφίζει γενικά. Ψαρεύει εικόνες που σπαρταρούν στην καθημερινότητά του. Σκέφτεται και δρα φωτογραφικά. Καδράρει πρόσωπα, τοπία, αντικείμενα, νυχτερινές εικόνες, διαρκώς. Αυτός πουν αγαπάει τη φωτογραφία μπορεί να μην κάνει διακρίσεις, αλλά έχει τις αδυναμίες του. Μοιάζει με τον φιλότεχνο, που μπορεί να ευχαριστιέται με διάφορες τέχνες, αλλά τον συγκινεί βαθύτερα μια από αυτές, π.χ. η μουσική. Προσωπικά μ’ αρέσει η φωτογραφία γενικά αλλά τη συγκίνησή μου τη συντονίζω στη φωτογραφία φύσης και πιο συγκεκριμένα τη ‘’Μακροφωτογραφία φύσης’’. Απαθανατίζω από κοντά, πολύ κοντά, μικρά τοπία, λουλούδια, έντομα και πεταλούδες. Όταν οι λήψεις είναι πετυχημένες, ισοδυναμούν με ανακάλυψη. Ένας άλλος κόσμος αναδεικνύεται, άλλων προδιαγραφών. Επιχειρώ αυτή την αποτύπωση, αν είναι δυνατόν, όχι σαν στεγνή καταγραφή, αλλά δημιουργώντας μιαν άλλη ατμόσφαιρα με το φακό μου, παίζοντας με τις φόρμες και τα χρώματα. Μεγεθύνω τον μικρόκοσμο, δίνοντας βήμα και στόμα στο παραμελημένο και αγνοούμενο διπλανό μας.

- Ο άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης πρότεινε στους ανθρώπους της εποχής του να προσεύχονται για ό,τι απασχολούσε βαριά τον καθένα μ΄ έναν συγκεκριμένο ψαλμό για κάθε περίπτωση. Στον ψαλμό 128, ο Δαβίδ δίνει μια εικόνα από τη φύση και ο άγιος Αρσένιος θεωρεί ότι το άγχος εξοστρακίζεται όταν επικαλεστούμε τον Θεό μέσω αυτού του ψαλμού. Έρχεται σε αντίθεση το χορτάρι που φυτρώνει στα λιακωτά σχεδόν απροσκάλεστο με τα κρίνα του αγρού;

Ζούμε σε μια βίαιη και αποπνικτική καθημερινότητα. Η πολλαπλή κρίση που επιφέρει η οικονομική δυσπραγία, οι συνεχείς διαψεύσεις των προσωπικών και κοινωνικών ελπίδων για ένα βελτιωμένο παρόν και μέλλον, η θολούρα και η σύγχυση στον ιδεολογικό μας ορίζοντα, εκτός των άλλων, δημιουργούν ένα κλίμα ασχήμιας. Καθένας μας αναζητάει ένα ελάχιστο αντίβαρο ομορφιάς, έναν τόπο που θα τον ανανεώσει και θα του προσφέρει ένα κομμάτι από τον απολεσθέντα εαυτό του. Η φύση δεν είναι Θεός να τον σώσει, αλλά περιέχει το αποτύπωμα του Θεού, τη διδαχή Του, τη ποίησή Του, την αισιοδοξία. Είναι αφορμή να αισθανθούμε καλύτερα και να γίνουμε καλύτεροι, να περισώσουμε την αισθητική μας εκκενώνοντας κάθε ασχήμια που μας λερώνει

-         Θεωρείτε ότι η ομορφιά είναι μια περιπέτεια πάνω στη γη;

Να σας διηγηθώ μια συνοπτική ιστορία, μνήμης και ουσίας. Επειδή η μάνα μου στα νιάτα της ήταν αγρότισσα και εγώ φωτογράφιζα τις ίδιες περιοχές, συχνά της ζητούσα να μου επιβεβαιώσει την ύπαρξη φυτών που συναντούσε εκεί πριν 70 -80 χρόνια και παράλληλα να με ενημερώσει για τις λαϊκές τους ονομασίες. Σχεδόν όλα τα φυτά που φωτογράφιζα, υπήρχαν και τότε!

Αυτή η ταυτοποίηση, προς μεγάλη μου έκπληξη, μου έδωσε να καταλάβω την αδιάλειπτη συνέχεια της χλωρίδας, τη χλωριδική παράδοση. Μαρτυρία του τόπου, ζωντανή και εύθραυστη είναι τα λουλούδια. Προσαρμόστηκαν στη βιομηχανική έκρηξη της περιοχής, έφτασαν ως εμάς, αυτά ξέρουν πώς! Είναι πολύτιμη κληρονομιά μας. Συνειδητοποίησα τότε ότι έχουμε χρέος, έχουμε την ευθύνη της προστασίας τους. Τα ζούσε ως μέρος της καθημερινότητάς του ο αγρότης παππούς μας στα τέλη του 19^ου, τα συναντούν και τα παιδιά μας στον 21^ο αιώνα. Να ενημερώσουμε τους νέους ανθρώπους και θα ευαισθητοποιηθούν. 

Είμαι βέβαιος ότι δεν θα μείνουν ασυγκίνητοι μπροστά στο φυσικό κάλλος!

Ο Δαβίδ Μπάκας, παιδί των αειμνήστων γονιών του: του ιερέως στον Ασπρόπυργο Γεωργίου Μπάκα και της πρεσβυτέρας του, ζει με την οικογένειά του και εργάζεται στον Ασπρόπυργο ενώ φωτογραφίζει στο Θριάσιο πεδίο. Έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές και μετέφρασε την ομιλία του μεγάλου Βασιλείου προς τους νέους. Η έκθεση φωτογραφίας του στο Χαϊδάρι περιλαμβάνει κυρίως λουλούδια, στην πλειοψηφία τους που φωτογραφίζει εκτός του συνηθισμένου πεδίου δράσης, δηλαδή το Θριάσιο πεδίο. Ανθολογεί από την Πάρνηθα, τα Γεράνεια, τον Πατέρα, την Τροιζηνία.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επιμένει πως η φύση είναι ο πιο εμπνευσμένος δάσκαλος γιατί εάν την παρακολουθήσει κάποιος προσεκτικά θα καταλάβει πόσο ελεήμων είναι ο Θεός, καθώς η φύση είναι έργο του και φέρει κάτι από εκείνον.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 23.05.2018