+ Ιl 1 di Gennaio, memoria del santo monaco e martire Telemaco (o Almachio) di Roma. + Tη α' του μηνός Ιανουαρίου, μνήμη του αγίου οσιομάρτυρος Τηλεμάχου του εν τω Κολοσσαίο της Ρώμης αθλήσαντος.

+ Ιl 1 di Gennaio, memoria del santo monaco e martire Telemaco (o Almachio) di Roma.

+ Tη α' του μηνός Ιανουαρίου, μνήμη του αγίου οσιομάρτυρος Τηλεμάχου του εν τω Κολοσσαίο της Ρώμης αθλήσαντος.

San Telemaco (conosciuto anche come sant'Almachio) era un monaco originario dell'Anatolia che, secondo la testimonianza dello storico Teodoreto di Cirro, intervenne per fermare un combattimento tra gladiatori al Colosseo, venendo così lapidato dalla folla. L'imperatore Onorio tuttavia sarebbe rimasto colpito da questo martirio a tal punto da vietare le lotte tra gladiatori.

Sulla base di questa notizia, dato che l'ultimo combattimento gladiatorio a Roma risale al 1º gennaio 404, tale data è stata convenzionalmente adottata per celebrare il martirio di san Telemaco.

Il pittore spagnolo José Benlliure y Gil ha dipinto nel 1887 una tela di grandi dimensioni, intitolata La visione del Colosseo, oggi conservata al Museo di belle arti di Valencia e dedicata all'episodio di san Telemaco che predica perché siano fermati i giochi cruenti dei gladiatori.

Ο Άγιος Τηλέμαχος ήταν μοναχός του 5ου αιώνα.

Ταξίδεψε από την Ασία στη Ρώμη επί αυτοκράτορα Ονώριου, θέλοντας να σώσει την πόλη από τα κατάλοιπα της ειδωλολατρίας. Αντιτάχθηκε στις μονομαχίες που γίνονταν στα αμφιθέατρα και ο ίδιος όρμησε στο Κολοσσαίο και φώναξε στους μονομάχους να σταματήσουν στο όνομα του Χριστού. Τότε το πλήθος άρχισε να γελάει και να τον γιουχάρει. Ένας από τους μονομάχους χτύπησε στο στομάχι τον Τηλέμαχο με το ξίφος του και εκείνος έπεσε κάτω. Σηκώθηκε και ξαναφώναξε στους δύο μονομάχους να σταματήσουν. Ένας μονομάχος τον κάρφωσε στο στομάχι με το ξίφος και εκείνος, αφού ψέλλισε για τελευταία φορά το ίδιο, πέθανε στο δάπεδο του αμφιθεάτρου, βουτηγμένος στο αίμα. Το πλήθος σιώπησε και εκκένωσε το Κολοσσαίο.

Χάρη σε αυτόν τον άγιο, την 1 Ιανουαρίου 404 μ.Χ. έλαβε χώρα η τελευταία μονομαχία στην Ιστορία της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας αφού εξαιτίας του θανάτου του, έπειτα από 3 ημέρες, με αυτοκρατορικό διάταγμα καταργήθηκαν οι μονομαχίες.