Ό Ιωάννης ό Χρυσόστομος, με βάσει τα λόγια τού Χριστού «στο σπίτι τού Πατέρα μου υπάρχουν πολλά μέρη για διαμονή», λέει:

Πολλοί όμως απ' τούς νεώτερους Πατέρες και εκκλησιαστικούς συγγραφείς κάνουν λόγο για κάποια σκάλα από αρετές ή σκάλα από χαρίσματα. Όλοι αυτοί έχουν για πρότυπο το κλασσικό στο είδος του βιβλίο «Κλίμαξ» τού Ιωάννου τού Σιναΐτου ή «Σχολαστικού», ή όπως συνήθως τον λέμε «Ιωάννη της Κλίμακος», πού έζησε τον ΣΤ' αιώνα μ.Χ.30. Ό Ιακώβ «είδε όνειρο: Είδε μια σκάλα (κλίμαξ), πού στηριζόταν στη γη και το κεφάλι της έφθανε στον ουρανό- και ανεβοκατέβαιναν σ' αυτήν οι άγγελοι τού θεού ό δε Κύριος (ό Θεός) στηριζόταν επάνω της». Ή σκάλα αύτη, πού είδε ό Ιακώβ στ' όνειρο του, έδωσε την αφορμή να τιτλοφορήσει ό Ιωάννης το βιβλίο του «Κλίμαξ». Το βιβλίο αυτό το διαιρεί ό Ιωάννης σε τριάντα σκαλοπάτια, γιατί ό Ιησούς τριάντα χρονών άρχισε τη δημοσία ζωή του. Σε κάθε κεφάλαιο αναφέρει μια ή δύο αρετές ή αντίστοιχες κακίες. Άλλ' αυτά τα κεφάλαια -σκαλοπάτια «δεν έχουν διαβαθμιστεί κατ' απόλυτον ακρίβεια και δεν δεικνύουν καθ' όλα προοδευτική άνάβασιν». Επομένως ή «Κλίμαξ» τού Ιωάννη μάς δίνει απλώς την αφορμή να σκεφθούμε πώς μπορεί να υπάρξει προοδευτική πνευματική σκάλα, για αρετές.

Ό Ιωάννης ό Χρυσόστομος, με βάσει τα λόγια τού Χριστού «στο σπίτι τού Πατέρα μου υπάρχουν πολλά μέρη για διαμονή», λέει: «Ό Δεσπότης μας... χάραξε διάφορους τρόπους για τη σωτηρία των ανθρώπων. Δεν μπορείς να μπεις στη βασιλεία των ουρανών με την παρθενία; Να μπεις με το μυστήριο τού γάμου. Δεν μπορείς να μπεις με τον πρώτο γάμο (γιατί πέθανε ή γυναίκα σου); Μπορείς έστω με δεύτερο γάμο. Δεν μπορείς να μπεις με μια πειθαρχημένη ζωή; (Τότε) να μπεις με την ελεημοσύνη. Δεν μπορείς και με την ελεημοσύνη; Να μπεις με τη νηστεία. Δεν μπορείς μ' αυτό τον τρόπο; "Έλα μ' εκείνον. Δεν μπορείς μ' εκείνον; "Έλα μ' αυτόν...». Μερικά απ' τα σκαλοπάτια πού ανέφερε είναι μια αρνητική πρόοδος, αλλά όχι όλα (λ.χ. σωφροσύνη-ελεημοσύνη). 'Αλλού πάλι ό ίδιος ό Χρυσόστομος λέει: «Να σου δείξουμε πέντε τρόπους για μετάνοια: Πρώτος τρόπος να είναι ή τέλεια γνώση των αμαρτημάτων μας. Δεύτερος τρόπος ή συγχώρηση των αμαρτημάτων τού πλησίον. Τρίτος τρόπος είναι (ή μετάνοια) με την προσευχή. Τέταρτος τρόπος με την ελεημοσύνη. Πέμπτος με την ταπείνωση. Λοιπόν μην αργείς, αλλά κάθε μέρα χρησιμοποίησε όλους αυτούς τούς τρόπους (για τη μετάνοια σου)».

Μερικοί ακόμη και στο διάλογο μεταξύ τού Ιησού και τού Αποστόλου Πέτρου, μετά την Ανάσταση, διακρίνουν σκαλοπάτια πνευματικής τελειότητας. Δηλαδή «αρνιά», «πρόβατα», και «πρόβατα».

Στο διάλογο μεταξύ του Μ. Αντωνίου και μερικών άλλων μοναχών, πού τον επισκέφτηκαν, βρίσκουμε μια προοδευτική σκάλα αρετών, αλλά σκάλα για κατέβασμα:

Λένε οι επισκέπτες μοναχοί στον άγιο Αντώνιο: «Πες μας μια συμβουλή. Πώς θα σωθούμε; —Προσέξατε τί λέει ή Αγία Γραφή; Πολύ καλά σας τα έχει πει. (Τούς απάντησε ό Μ. Αντώνιος). —Πάτερ, θέλουμε κι από σένα ν' ακούσουμε κάτι. —Λέει το Ευαγγέλιο: Όποιος σε κτυπήσει στο δεξί σαγόνι, να του στρίψεις και το άλλο. (Ματθ. ε' 39). —Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. —Αν δεν μπορείτε να στρίψετε και το άλλο σαγόνι, τουλάχιστον να υπομείνετε το ένα κτύπημα. — Ούτε αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. —Αν δεν μπορείτε ούτ' αυτό, μην ανταποδώσετε ότι σάς έκαναν...».

Ν.Θ. ΜΠΟΥΓΑΤΣΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ.

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΠΟΨΗ.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΚΟΡΑΛΙ 1982