Στη Γαδάρα αποτυχία ή νίκη;Του μητροπολίτου ΑΝΤΟΝΙΕ PLAMADEALA.

Ομιλία που εκφωνήθηκε στο Καθεδρικό Ναό του Σιμπίου, Κυριακή, 21 Οκτωβρίου 1984, την Πέμπτη Κυριακή μετά τη Πεντηκοστή.

Στη Γαδάρα αποτυχία ή νίκη;

Η χώρα των Γαδαρηνών ή των Γερασηνών ήταν πέρα από τη θάλασσα της Γαλιλαίας. Ο Ιησούς πέρασε τη θάλασσα και ήταν ένας δρόμος με περιπέτειες. Χρειάσθηκε να επέμβει για να ηρεμήσει μια τρικυμία που απειλούσε να κάνει αναποδογυρίσει το πλοίο. Και όταν άρχισαν να βαδίζουν πάνω στη γη να τι έγινε.

5' Και ήλθον εις το πέραν της θαλάσσης εις την χωράν των Γερασηνών. 2 και εξελθόντος αυτού εκ τού πλοίον ευθύς υπήντησεν αυτώ εκ των μνημείων άνθρωπος εν πνεύματι άκαθάρτω, 3 ός την κατοίκηση είχεν εν τοις μνήμασιν, και ουδέ αλύσει ούκετι ουδείς εδύνατο αυτόν δήσαι 4 διά το αυτόν πολλάκις πεδαις και άλυσεσιν δέδεσθαι και διεσπάσθαι υπ αυτού τας άλυσεις και τας πεδας συντετρίφθαι, και ουδείς ίσχυεν αυτόν δαμασαι-5 και διά παντός νυκτός και ημέρας εν τοις μνήμασιν και εν τοις όρεσιν ην κράζων και κατακόπτων εαυτόν λίθοις και ιδών τον Ίησούν από μακρόθεν έδραμεν και προσεκύνησεν αυτώ 7 και κράξας φωνή μεγάλη λέγει, Τι έμοί και σοι, Ιησού υιέ τού θεού τού ύψιστου; όρκιζω σε τον θεόν, μη με βασανίσης. 9 έλεγεν γάρ αύτω, Έξελθε το πνεύμα το ακάθαρτο εκ τού ανθρώπου. 9 και επερωτά αυτόν, Τι όνομα σοι; και λέγει αυτώ, Λεγιών όνομα μοι, ότι πολλοί έσμεν. 11 και παρεκαλει αυτόν πολλά ίνα μη αυτά άποστείλη έξω της χωράς.

11 Ην δε εκεί προς τω όρει άγελη χοίρων μεγάλη βοσκομενη• 12 και παρεκάλεσαν αυτόν λέγοντες, Πέμψον ημάς εις τούς χοίρους, Ίνα εις αυτούς εισέλθωμεν. 13 και επέτρεψεν αυτοίς. και εξελθόντα τα πνεύματα τα ακάθαρτα είσήλθον εις τούς χοίρους, και ώρμησεν ή αγέλη κατά τού κρημνού εις την θάλασσαν, ως δισχίλιοι, και έπνίγοντο εν τη θαλασσή. 14 και οι βοσκοντες αυτούς έφυγον και  άπηγγειλαν εις την πάλιν και εις τους αγρούς- και ήλθον ιδείν τι εστίν τα γεγονός  και έρχονται προς τον Ίησούν και θεωρούσιν τον δαιμονιζόμενον καθήμενον ίματισμένον και σωφρονούντα, τον έσχηκοτα τον λεγιώνα, και εφοβήθησαν. 16 και διηγήσαντο αύτοις οι ίδοντες πώς έγένετο τώ δαιμονιζομένω και περί των χοίρων. 17 και ήρξαντο παρακαλείν αυτόν άπελθείν από των ορίων αυτών. 18 και εμφαίνοντος αυτού εις το πλοίον παρεκάλει αυτόν ό δαιμονισθείς ίνα μετ αυτού ή. 19 και ουκ άφηκεν αυτόν, αλλά λέγει αύτώ, Ύπαγε εις τον οίκον σου προς τούς σους και απάγγειλον αύτοίς όσα ό κύριος σοι πεποιηκεν και ηλέησεν σε και άπηλθεν και ήρξατο κηρύσσειν εν τη Δεκάπολει όσα έποιησεν αύτώ ό Ιησούς, και πάντες έθαυμαζον. (Μρ 5, 1-20).

Θα μπορούσε κανείς να καταλάβει ότι αυτό ήταν ο μόνος Λόγος γιατί ο Ιησούς ήρθε στη χώρα των Γαδαρηνών, διότι, κατά τη διήγηση των ευαγγελιστών, αυτός γύρισε αμέσως στην Καπερναούμ (Ματθ. 9,1 Μρ. 5, 21 Λκ 8, 37).

Τρεις από τους τέσσερεις ευαγγελιστές διηγούνται το γεγονός. Εμείς θα παρακολουθήσουμε ιδιαίτερα το κείμενο του Μάρκου, επειδή αυτό διαβάστηκε σήμερον. Θα σταματήσουμε σε κάποια λεπτομέρεια που ιδιαιτέρως απαιτεί εξήγηση.

Παρατηρούμε στο κείμενο πως, πρώτα, ο δαιμονισμένος, όταν είδε από μακριά τον Ιησού, έδραμεν και προσεκύνησεν αύτώ. Όμως, από τη συνέχεια στη διήγηση, αυτή η προσκύνηση φαίνεται χωρίς νόημα, γιατί αμέσως μετά έκραξε φωνή μεγάλη λέγει, Τί έμοί και σοι, Ιησού υιέ τού Θεού τού ύψιστου; ορκίζω σε τον θεόν, μη με βασανίσης.

Όχι, δεν ήταν χωρίς νόημα. Ο άνθρωπος ήταν, με το σημερινό και από πάντοτε νόημα, τρελός. Καθόταν μέσα στα μνημεία και δεν είχε την δύναμη να ελέγξει τις δικές του πράξεις, ώστε πολλές φορές οι συμπολίτες του τον έδεσαν πέδαις και άλύσεσιν.

Θα πρέπει να τα αναλύσουμε τα πάντα με τη σειρά.

Ξέρουμε τί είναι οι αλυσίδες. Το ίδιο όπως σήμερον. Τί ήταν όμως οι πέδαι, το ξέρουμε από την ιστορία. Ήταν για να τιμωρούν κάποιους παλαιά. Έβαζαν τα πόδια του ανθρώπου ανάμεσα σε δυο ξύλα με τρύπες, οι οποίες κρατούσαν τους αστράγαλους του, και έτσι αυτός που ήταν δεμένος δεν μπορούσε ούτε να κινηθεί. Αν καθόταν χωρίς να κάνει καμία κίνηση, δεν ένιωσε κανένα πόνο (αν και ένιωσε όμως αυτή την ακινησία και με το σώμα και με τη διάνοια του). Αν προσπαθούσε να κινηθεί, ο δεσμός γινόταν οδυνηρός.

Τέτοιους είδους τιμωρίας ήταν πρόσκαιρη και δεν ήταν μέσα εκτέλεσης μιας τιμωρίας σε θάνατο.

Από τα ευαγγέλια βλέπουμε πως και οι τρελοί ακινητοποιούσαν μέσω αυτής της μεθόδου.

Αυτός όμως στα Γαδαρά, ήταν τώρα ελεύθερος. Πιθανώς έφυγε, γιατί το κείμενο μας λέει ότι διεσπάσθαι ύπ' αυτού τας αλύσεις και τας πέδας συντετρίφθαι, και ουδείς ίσχυεν αυτόν δάμασαν

Ας παρατηρήσουμε πρώτα πώς οι ευαγγελιστές τον γνώρισαν, ή, αν δεν ήταν έτσι, πληροφορήθηκαν ύστερα για το παρελθόν αυτού του δαιμονισμένου. 

Περιγράφοντας τι έγινε, ήθελαν να δίνουν οσιότητα στο γεγονότα, και μ' αυτό τον τρόπο μπήκαν στη βιογραφία του «ήρωα», όσο πολύ που πίστευαν ότι είναι απαραίτητο. Ήταν απαραίτητο να δείξουν τη πρώτη κατάσταση του, για να εμφανιστεί καλύτερα η θεραπεία.

Αλλά ας παρατηρήσουμε και ένα άλλο πράγμα, ότι αυτός δεν ήταν ένας «συνηθισμένος» τρελός, που υπέφερε από μια συνηθισμένη ασθένεια. Αυτός είχε μια υπέροχη δύναμη. Αφάνταστη.

Φυσικά, οι αλυσίδες και οι πέδαι δεν μπορεί να λυθούν από έναν άνθρωπο. Αποκλείεται. Η δύναμη του ασθενή εξηγήθηκε αλλιώς. Δεν τις έσπαζε αυτός, αλλά επειδή ήταν δαιμονισμένος, το κακό πνεύμα τις έσπαζε. Άρα, δεν ήταν απλώς τρελός, όπως θα μπορούσε κανείς να πιστέψει. Και ο Ιησούς το ήξερε. Όταν τον είδε τον άνθρωπο που ήρθε και Τον προσκύνησε, ο Ιησούς είδε αυτόν που ήταν κρυμμένο μέσα του, που ήρθε για να πειράξει. Μια προσκύνηση και τέρμα. Ο δαίμονας ήθελε να αποκτήσει το τέλος της συνάντησης. Μια ψευδή προσκύνηση, μάλιστα. Αλλά και αυτή η προσκύνηση ήταν σημείο πως η «τρέλα» του ανθρώπου δεν ήταν η δική του «τρέλα», του δικού του μυαλού. Αυτή ή τρέλα ήταν λίγο πιο «φρόνιμη», στην περίπτωση που ο άνθρωπος ήταν πράγματι τρελός.

Και αυτό το πράγμα αποδείχτηκε αμέσως. Όταν ο Ιησούς, παρατηρώντας τη πανουργία (στρατήγημα) είπε Έξελθε το πνεύμα το ακάθαρτο εκ τού άνθρωπου (στιχ. 8), αμέσως εξαφανίστηκε η ευλάβεια με την οποία Τον προσκύνησε. Και έκραξε Τί έμοί και σοι...; Στη στιγμή αυτή μέσα στο διάλογο μπήκε ανοιχτός το ακάθαρτο πνεύμα, το οποίο υπήρχε μέσα στον άνθρωπο που ήταν μπροστά του Ιησού.

Θα σταματήσουμε για λίγο στη οργή του ακαθάρτου πνεύμα Τί έμοί και σοι; Το πνεύμα λόγιζε πως είχε ένα χώρο δικό του, μέσα στον οποίο κανείς δεν έπρεπε να επέμβει. Είχε και αυτός τη δική του ελευθερία δράσης, όπως την είχαν όλοι οι άγγελοι που, ακολουθούντας τον Εωσφόρο, είχαν πέσει από την κατάσταση των φωτισμένων αγγέλων. Αυτό που του έμεινε ήταν η ελευθερία. Αλλά ελευθερία είχε και ο άνθρωπος. Και ο δαίμονας την του είχε ακυρώσει. Τον κατακυρίευε. 

Δηλαδή τον κρατούσε ολόκληρος, του απαγόρευε τη προσωπική του ελευθερία. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε πια να εκδηλώσει τον εαυτό του. Ο δαίμονας μπορούσε, και τώρα ζητούσε τα δικαιώματα του στο όνομα ελευθερίας. Αλλά ο Ιησούς δεν συμφώνησε μ' αυτόν. Είχε κάτι μ' αυτόν (Τί έμοί και σοι), μάλιστα το ότι με τη ελευθερία του, ο δαίμονας ακύρωνε αυτή του ανθρώπου. Ο Ιησούς ανακατευόταν μέσα στη ελευθερία του δαίμονα, για να αποκαθιστεί την δύναμη του δαιμονισμένου ανθρώπου για να χρησιμοποιεί ξανά τις δικές του ιδιότητες, τη δική του ελευθερία.

Ο ευαγγελιστής Ματθαίος μνημονεύει και μια άλλη λεπτομέρεια από τον διάλογο μεταξύ του Ιησού και του ακάθαρτου πνεύματος. Το πνεύμα, είπε τα λόγια «Τί έμοί και σοι, αλλά και άλλα λόγια ήλθες ώδε προ καιρού βασανίσαι ημάς;»

Τι σημαίνει αυτό το «προ καιρού»; Δεν είναι βέβαια τυχαίος. Βρισκόμαστε διαμέσου αυτών των δύων λέξεων μέσα στη ολόκληρη θεολογία της μελλοντικής Κρίσεως. Τότε θα κριθούν τελικά και οι δαίμονες. Αυτή ήταν η αιτία της διαμαρτυρίας του δαίμονα γιατί έκανε τη Κρίση προ καιρού; Αυτός ήξερε πως η Κρίση θα έρθει, αλλά ζητούσε στον Ιησού να φυλάξει την τάξη (των καιρών, των γεγονότων). Έτσι είναι αυτοί που δημιουργούν ταραχή στους άλλους. Ζητούν να φυλάξει την τάξη μόνο για αυτούς! Είναι και αυτό κάτι αναγνωρίζουν την τάξη σαν αρχή. Αλλά, αυτή τη φορά, η διαμαρτυρία του δαίμονα δεν δικαιολογήθηκε. Ήταν ψευδό αφορμή. Ο Ιησούς τώρα δεν κρινόταν τον δαίμονα για πάντα. 

Πιθανός και γι' αυτό του έδωσε άδεια για να μπει στα γουρούνια, για να τον διαψεύδει μέσα σ' αυτή τη διεκδίκηση του.

Ο δαίμονας ήθελε τόσο πολύ να μαλώσει ακόμα και με το Θεό για να φυλάξει τη δική του θεώρηση για τα δικαιώματα του, ώστε έφθασε μέχρι στο σημείο για να κάνει χρήση από το ουσιώδη αρχή της ελευθερίας την οποία ο Θεός έδωσε όλων των πλασμάτων Του, είτε πνευματικά, είτε σωματικά, στους αγγέλους και στους ανθρώπους. Αυτό σημαίνουν τα λόγια ορκίζω σε τον Θεόν, μη με βασανίσης, δηλαδή να μη μου κάνεις αδικία.

Επομένως ο δαίμονας κάνει έφεση προς τον Θεό. Άρα δεν φαίνεται πως γνωρίζουμε κάπως και εμείς αυτό το πράγμα; Πόσοι δεν έρχονται με τη Γραφή στο χέρι και με το Θεό στα χείλη για να μας γυρίσουν στη «ορθή πίστη» και για να μας προσελκύσουν προς τις σέκτες; Στην επιφάνεια οι προσπάθειές τους είναι πνευματικές, βιβλικές, γιατί χρησιμοποιούν κείμενα από την Αγία Γραφή και φέρουν μάρτυρα των λόγων αυτών τον Θεό. Να όμως μια όμοια πτώση, την οποία ο Ιησούς δεν την άφησε όπως ήταν, αλλά την κατέκρινε. Ο διάβολος χρησιμοποιούσε κακώς το όνομα του Θεού, όπως μας διδάσκει τόσο καλά η Γραφή. Το ίδιο πράγμα κάνουν και αυτοί που, παρεξηγώντας τη Γραφή και επικαλούμενοι το όνομα του Θεού, θέλουν να μας διασπάσουν.

Αληθώς είπε ο Ιάκωβος πως και τα δαιμόνια πιστεύουσιν και φρίσσουσιν (Ιακ. 2, 19), αλλά ματαίως.

Για να μην κάνουμε λάθος μεγάλος γιατί η Αγία Γραφή δεν είναι ένα βιβλίο που να την ερμηνεύει οποιοσδήποτε, αλλά χρειάζεται μεγάλη άσκηση και διδασκαλία, πρέπει να ακολουθήσουμε την ερμηνεία της Εκκλησίας, των Οικουμενικών και τοπικών Συνόδων, των αγίων Πατέρων, την ερμηνεία αυτή που υπάρχει εδώ και περίπου δυο χιλιάδες χρόνια και δείχνει την εμπειρία όλων αυτών των         χρονών       μέσα  στη    ζωή   της    Εκκλησίας.

Κάθε άνθρωπος έχει ελευθερία να διαβάσει τη Γραφή. Αυτό το πράγμα δεν είναι μόνο δίκαιο, αλλά και αναγκαίο. Αλλά δεν έχει ελευθερία ο κάθε άνθρωπος να την ερμηνεύει, αλλά μόνο η Εκκλησία και αυτοί που πήραν αποστολή από την Εκκλησία. 

Σαν ανάγνωσμα από το οποίο μαθαίνουμε να πράττουμε το καλό και να σωθούμε, η Γραφή επιτρέπεται στους πάντες. Σαν ανάγνωσμα με το σκοπό να βρίσκουμε άλλα νοήματα εκτός απ' αυτά που καθορίστηκαν ύστερα από μεγάλη μελέτη από τη Εκκλησία, η Γραφή γίνεται μεγάλος πειρασμός, όπως το δείχνει την κατάσταση στη οποία έφθασαν αυτοί που πήγαν σ' αυτή την οδό και χωρίστηκαν από την Εκκλησία σε χίλιες σέκτες, ακολουθώντας τη δική τους σκέψη.

Το κείμενο και το γεγονός αυτό είναι πλουσιότερα απ' όσα σκεφτήκαμε εμείς στη πρώτη ανάγνωση. Τι παρατηρούμε ακόμα; Ότι το ακάθαρτο πνεύμα κρυμμένο στον άνθρωπο γνώριζε και μαρτυρούσε τον Ιησού. Γιατί του λένε υιέ του θεού τού υψίστου. Ούτε οι απόστολοι δεν μαρτυριόταν πολύ συχνά αυτό το πράγμα (πως ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού), αλλά μόνο όταν όλα τα θαύματα του Ιησού τους ανάγκαζαν να αναγνωρίζουν ότι ο Ιησούς δεν ήταν απλός άνθρωπος όπως τους άλλους. Μετά, ξεχνούσαν πάλι, και τον κατέβαζαν σε επίπεδο του διδασκάλου, του προφήτη. Μόνο μετά την Ανάσταση θα είναι σίγουροι και αυτή η γνώση και πίστη στην θεότητα Του θα τους μένει για πάντα. Αλλά κοιτάξτε πως ο δαίμονας αυτός Τον ομολόγησε ξαφνικά.

Μήπως ήταν αυτό το πράγμα αρκετό για το δαίμονα για να τον αφήσει ο Ιησούς; Όχι! Και κάτι περισσότερο, έμεινε ακόμα δαίμονας. Δεν άλλαξε, δεν μετανόησε για να παίρνει συγχώρηση. Επομένως, η απλή αναγνώριση ότι ο Ιησούς είναι Θεός δεν αρκεί για σωτηρία. Ακόμα μια φορά θα φέρουμε στη μνήμη αυτούς που έρχονται με το «Κύριο Ιησού» στα χείλη του για να μας διασπούν. Όχι η μαρτυρία «Κύριος Ιησούς» έχει σημασία ενώπιον θεού, αλλά η διάσπαση που κάνουν, η πρωτοβουλία τους για να διαιρούν τους ανθρώπους από το σώμα της Εκκλησίας και να τους κάνουν οπαδούς αυτών. Ο Ιησούς είναι μόνο ένα αφορμή. Πίσω αυτά είναι ή υπερηφάνεια. Και ο κύριος της υπερηφάνειας δεν είναι ο Ιησούς!

 Ο δαίμονας από τη Γαδαρά αναγνώριζε τον Ιησού, με τον ίδιο τρόπο με το οποίο επικαλούνταν τον Θεό για να προστατεύει την δική του ελευθερία για να πράττει το κακό, αλλά αυτό το πράγμα δεν του όφειλε τίποτα.

Σαν να ακούμε τώρα τον Ιησού να λέγει• Ου πάς ό λέγων μοι, Κύριε κύριε, είσελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, άλλ' ό ποιών το θέλημα του πατρός μου τού εν τοις ούρανοίς (Ματθ. 7, 21• Λκ 6, 47). Μόνο αυτοί που κάνουν έτσι, σταματώντας στα λόγια, δεν τον ακούν!

Όταν γνώρισε ότι αποκαλύφτηκε, ο δαίμονας άρχισε ένα διάλογο χρησιμοποιώντας τη δική του ταυτότητα. Ο Ιησούς τον ρώτησε Τί όνομα σοι; Και οι άγγελοι έχουν όνομα! Και οι καλοί, και οι κακοί. Το ξέρουμε από πολλές περιπτώσεις- Εωσφόρος, Μιχαήλ, Γαβριήλ, και άλλα ονόματα. Δεν είναι ανώνυμα, απρόσωπα, ανεύθυνα όντα. Ο δαίμονας αυτός είχε όμως ένα ομαδικό όνομα, γιατί ήταν πολλοί μαζεμένοι για να βοηθούν ένας τον άλλο για να κατακυριεύουν τον καημένο άνθρωπο. Γι' αυτό και ήταν τόσοι δυνατοί. Μιλούσαν σαν μία φωνή. Και απάντησαν με μια φωνή. 

Λεγεών όνομα μοι, ότι πολλοί έσμεν. Το αναγνώρισαν. Μπερδεύοντας το ενικό αριθμό με το πληθυντικό, δεν είπαν Λεγεών όνομα υμείς, αλλά όνομα μοι. Ήταν οργανωμένοι. Είπαν το όνομα της ομάδας, όπως ήταν στο στρατό τις εκατοντάδες, τις λεγεώνες, κλπ.

Στη συνέχεια, ο διάλογος έχει πολύ ενδιαφέρον, αν και για μας θα φέρει κάποια ερωτήματα. Οι δαίμονες παρακάλεσαν τον Ιησού ίνα μη αυτά αποστείλει έξω της χώρας (Μρ. 5, 10), χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά τον πληθυντικό. Θα είχαν και αυτοί κάποια δουλειά εκεί, και μήπως θα έπρεπε να δώσουν απάντηση στον αρχηγό τους. Ήξεραν πως θα διωχτούν από τον άνθρωπο, ήταν σίγουροι. Δεν ήξεραν όμως πού. 

Γιατί δεν είναι παντογνώστες. Αυτή τη γνώση μόνο ο Θεός την έχει. Ούτε παντοδύναμοι είναι. Μόνον ο Θεός είναι. Αυτοί είδαν ένα κοπάδι κοντά και ζήτησαν να τους επιτρέψει να μπουν εκεί. Μετά γνωρίζουμε τι έγινε.

Εμείς όμως πρέπει να αναρωτιόμαστε ακόμα για ποιό λόγο τους επέτρεψε ο Ιησούς να εισέλθουν μέσα στο κοπάδι; Έφερε ζημία στους εκεί ανθρώπους. Έθεσε σε δύσκολη κατάσταση τους βοσκούς. Και συμφώνησε το πνιγμό των καημένων ζώων.

Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε κάποιους λόγους σ' αυτή τη πράξη. Κοιτάξτε έναν απ' αυτούς στο κατά Λουκά λέγεται πως οι δαίμονες ζήτησαν και παρεκάλουν αυτόν ίνα μη έπιτάξη αύτοίς εις την άβυσσον άπελθείν. (Λκ 8, 31). Θα είχαν ζητήσει και αυτό το πράγμα. Ένας ευαγγελιστή τίμησε ένα, ο άλλος άλλο. Δεν είναι δυσφωνία. Είναι συμπλήρωση. Η άβυσσος ήταν η θάλασσα Γαλιλαίας, που ήταν δίπλα, γιατί το γεγονός συνέβη πάνω στη λίμνη. Και ωστόσο, όταν τους επέτρεψε να εισέλθουν, όρμησαν εις την άβυσσον! Είχαν πει ψέμα. Δεν είναι χωρίς λόγο που ο διάβολος ονομάζεται «ο πατέρας του ψεύδους». Αυτό το πράγμα ακριβώς ήθελε να δείξει ο Σωτήρας μας, όταν τους επέτρεψε να εισέλθουν στα γουρούνια, πως είναι ψεματάρες.

Να και μια άλλη δυνατή εξήγηση. Ο Ιησούς συμφώνησε με το ζήτημα τους γιατί ήξερε πως, αμέσως μετά που θα φύγουν από τον άνθρωπο εκείνο, θα ψάχνουν άλλο ανθρώπινο θύμα. Και κάτι παραπάνω, οι Γαδαρηνοί πρέπει να είχαν να δώσουν μία απάντηση γιατί είχαν γουρούνια. Και ο Νόμος απαγόρευε στους Ιουδαίους, που ήταν δίπλα τους, να τρώνε τέτοια κρέατα. Μήπως αυτοί τα πουλούσαν εκεί, αντίθετα προς του Νόμου!

Πως οι δαίμονες ζητούν να εισέλθουν σε ένα άλλο άνθρωπο, αφού εξέλθουν από έναν άνθρωπο, το μαθαίνουμε από μια αρχαία περίσταση από την ζωή των ασκητών που, όχι μόνο μια φορά, είχαν αυτό το πρόβλημα.

Εδώ και μια φορά ήρθε στους θαυματουργούς πατέρες από την ασκητική έρημο ένας νέος δαιμονισμένος. Όλοι έφυγαν, από ταπείνωση, για να μην δείχνουν τη δύναμη που τους έδωσε ο Θεός. Ένας όμως απ' αυτούς, συμπαθώντας το παιδί, έκανε το σταυρό πάνω στο νέο και έδωσε εντολή στον δαίμονα να βγει, και εκείνος έβγαινε. Αλλά ο διάβολος του είπε Αφού μου έβγαλες έξω από τη οικία μου, θα εισέλθω μέσα σου. -

 Έλα, του είπε ο γέροντας. Και ο δαίμονας έμπαινε μέσα στον γέροντα και τον βασάνισε δώδεκα χρόνια. Ο γέροντας υπέμεινε σκληρός και πολέμησε με ακατάληπτη προσευχή και σκληρή νηστεία. Νικημένος τελικά από τον γέροντα, ο διάβολος τον ελευθέρωσε. - Γιατί φεύγεις; Ρώτησε ο γέροντας, κανείς δεν σε διώχνει. - Η νηστεία σου με σκότωσε, του είπε ο κακούργος και έφυγε. (Ευεργετινός).

Αλλά ας γυρίσουμε στη Γαδάρα. Από την παραπάνω περίπτωση ο καθένας θα ξέρει να διαλέξει ότι πρέπει. Τουλάχιστον μια ιδέα για το ρόλο της νηστείας στη ζωή του χριστιανού, αν και γι' αυτό θα πρέπει να μιλήσουμε μια φορά περισσότερα.

Οι δαίμονες στα Γαδάρα, ξέροντας πως μέσα στους παρόντες δεν μπορούσαν να μπουν, σκεπτόμενοι δε να διαπραγματευθούν κάτι σε αντάλλαγμα, ζήτησαν να τους επιτρέπει να εισέλθουν μέσα στα γουρούνια για να κάνουν κακό, μακάρι πλάγια, να τους χτυπήσει στις περιουσίες τους. Και αυτό είναι δυνατόν. Και ο Ιησούς συμφώνησε για τον λόγο που είπαμε πριν. Αλλά και για έναν άλλο. Για να πεισθούν οι μαθητές και οι εκεί παρόντες ότι γίνεται λόγος για δαίμονες, και ότι ο άνθρωπος εκείνος δεν ήταν απλώς ένα τρελός. 

Για να πεισθούν, βλέποντας τι έκαναν τα γουρούνια, όλοι 2000, όπως το λέει ο Μάρκος (5, 13), ότι ο άνθρωπος ήταν δαιμονισμένος και το θαύμα ήταν μια από- δαιμονοποίηση του ανθρώπου και μια ενδαιμονοποίηση των γουρουνιών. Αλλιώς, δεν θα υπήρχε εξήγηση γιατί ρίχτηκαν τα γουρούνια στη άβυσσο, όχι χωρίς αιτία. Υπήρξε ακόμα και μια άλλη απόδειξη πως όλοι οι δαίμονες εξήλθαν από τον άνθρωπο, και ήταν όλοι 2000, κατά τον αριθμό των γουρουνιών. Είχε πολλούς ο καημένος άνθρωπος!

Οι βόσκοντες δεν έπαθαν τίποτε. Όταν κάλεσαν τους ιδιοκτήτες και αυτοί είδαν τον δαιμονισμένο άνθρωπο που τότε ήταν καλά και κατάλαβαν πως ήταν θαύμα, οι βοσκοί δεν έπαθαν τίποτε. Οι ιδιοκτήτες όμως παρακάλεσαν τον Ιησού να φύγει από τα όριά τους. Δεν τον μάλωσαν, γιατί φοβόταν την δύναμη του, αλλά, με ανησυχία, Του ζήτησαν να φύγει.

Μπαίνοντας στο κοπάδι οι δαίμονες απέκτησαν νίκη κατά των ιδιοκτήτες των γουρουνιών. Αυτοί δεν δέχθηκαν τον Ιησού. Μήπως αυτό ήθελαν και οι δαίμονες. Μ' αυτό τον τρόπο ερμηνεύει ο ιερός Χρυσόστομος. Απογοητεύτηκαν τον Ιησού;

Ήταν το γεγονός στα Γαδάρα αποτυχία ή νίκη;

Δεν ήταν αποτυχία. Στη θέση του Ιησού έμεινε να κηρύσσει ο άνθρωπος που ελευθερώθηκε από τους δαίμονες αυτούς, και, μάλιστα, οι βοσκοί που τα είχαν δει όλα. Ότι είναι έτσι, μας το λέει ο επίλογος του γεγονότος, διαφορετικός από τους άλλους επίλογους άλλων θαυμάτων που έκανε ο Σωτήρας. Συνήθως ο Ιησούς ζητά από τους θεραπευμένους να μην λένε τίποτε από αυτά που τους έκανε (Ματθ. 9, 30). Αυτή τη φορά όμως λέγει στο άνθρωπο το αντίθετο• Ύπαγε εις τον οίκον σου προς τους σους και άπάγγειλον αύτοίς όσα ό κύριος σοι πεποίηκεν και ήλέησέν σε (Μρ 5, 19). Έκανε ο άνθρωπος αυτό το πράγμα; Έκανε και παραπάνω, όπως και έπρεπε. Δεν είπε μόνο «τούς σούς», αλλά ήρξατο κηρύσσειν εν τη Δεκαπόλει όσα έποίησεν αύτώ ό Ιησούς, και πάντες έθαύμαζον (5, 20). Στην αρχή αυτός ζήτησε στον Ιησού να του επιτρέπει να μπει στη ομάδα των μαθητών του, να Τον ακολουθεί, αλλά ο Ιησούς λόγιζε πως θα ήταν χρήσιμος ως κήρυκας.

Βλέπετε πως συσχετίζονται τα πράγματα; Αυτό που νόμισαν οι δαίμονες που είναι δική τους νίκη, αφού εμπόδισαν το κήρυγμα του Ιησού στη χώρα αυτή με το ζήτημα που προέκυψε για τους ιδιοκτήτες, ώστε να φύγει από κει, στράφηκε εναντίον τους. Η λύση ήταν ένας κήρυκας που θα διηγηθεί το δικό του βίωμα με τον Ιησούν και τον οποίο, πάνω απ' όλα, τον γνώριζαν όλοι. Και τον πίστευαν.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς διηγείται πως οι Γαδαρηνοί παρακάλεσαν τον Ιησού να φύγει γιατί φόβω μεγάλω συνείχοντο (Λκ 8, 37), και κάποιοι απ' αυτούς νόμισαν πως οι δαίμονες θα εισέλθουν σ'αυτούς ή ο Ιησούς θα τους στείλει μέσα τους.

Ο Ιησούς έφυγε γιατί δεν Τον κατάλαβαν όπως πρέπει. Οι άνθρωποι απ' όλες τους τόπους και απ' όλες τους χρόνους, διερωτήθηκαν σχετικά τον Θεό Υπάρχει ο Θεός; Αυτή την ερώτηση την έθεσαν και οι απλοί, και οι παιδευμένοι. Όλοι αναρωτιούνται, και επιθυμούν να βρουν απάντηση για να έχει νόημα τη ζωή τους.

Αλλά δεν θέλω να μιλήσω για αυτό το πρόβλημα. Θέλω να ασχοληθούμε με την άλλη ερώτηση: «Υπάρχει ο διάβολος?» Ποιος δεν επερώτησε τουλάχιστον μια φορά; Κάποιοι ρωτιούνται με κάποια σύγχυση και αγανάκτηση. Αν υπάρχει Θεός, γιατί υπάρχει και διάβολος; Η ύπαρξη του Θεού διασαφηνίζει το νόημα του κόσμου, δίνει νόημα στο κόσμο και στον άνθρωπο. Ενώ η ύπαρξη του διαβόλου;

Πρέπει να λέμε ότι η ύπαρξη του διαβόλου διασαφηνίζει και αυτή ένα άλλο πρόβλημα. Όχι χωρίς λόγο άφησε ο Θεός να υπάρχει και αυτός. Διασαφηνίζει το πρόβλημα του κακού. Τίθεται και αυτή η ερώτηση: «Από πού προέρχεται το κακό?» Ποιος είναι ο αυτουργός του κακού; Ποιος υποκινεί συνεχώς προς τον κακό; 

Για να φθάσουμε στην απάντηση αυτής της απορίας, πρέπει να ξαναγυρίσουμε στο γεγονός των Γαδάρων. Ο Σωτήρας ο Ίδιος, ως Υιός του Θεού, ως Θεός, ισχυρίζεται ότι υπάρχει διάβολος. Τον έβγαλε έξω από τον δαιμονισμένο άνθρωπο. Αλλά εμείς ξέρουμε ακόμα από τη Γέννηση ότι ο διάβολος ήταν αυτός που γοήτευσε τους προπάτορες για να μην υπακούν τον Θεό, να παραβαίνουν τον λόγο Του. Και ξέρουμε ακόμη πως πριν επί τον ορατό κόσμο, ο Θεός έκτισε ένα αόρατο κόσμο. Υπάρχουν εννιά αγγελικές χοροί οι Χερουβίμ, τα Σεραφείμ, οι Θρόνοι, οι Κυριότητες, οι Δυνάμεις, οι Αρχές, οι Αρχάγγελοι και οι Άγγελοι. 

Μεταξύ αυτών υπήρξε ακόμα ένα άλλο που έπεσε εξαιτίας υπερηφάνειας, που είχαν σαν αρχηγό τον Εωσφόρο. Αυτός ο αγγελικός χορός που έπεσε είναι ότι ονομάζουμε εμείς διαβόλους, ακάθαρτα πνεύματα, η γενικά διάβολο. Ο λαός μας πιστεύει πως δεν πρέπει και δεν αξίζει να εκφωνεί κανείς το όνομα αυτού.

Τα βιβλικά επιχειρήματα είναι κατηγορηματικά τα κακά πνεύματα υπάρχουν. Με τον ίδιο τρόπο που το όνομα του Θεού που επικαλούμαστε στη προσευχή φέρει το καλό, ομοίως και το όνομα του διαβόλου, αν του λέμε το όνομα. Γιατί, αν ο διάβολος ακούει το δικό του όνομα, νομίζει πως κανείς τον επικαλείται.

Άλλωστε, όσοι από σας αγαπούν τα πνευματικά βιβλία, όσοι διαβάζετε π.χ. το Πατερικό, τη Φιλοκαλία, Τον αόρατο πόλεμο του οσίου Νικόδημου του Αγιορείτη, θα δείτε εκεί πως ολόκληρος ο πνευματικός αγώνα των αγωνιστών Πατέρων είναι μια ακατάπαυστη μάχη εναντίον των ακάθαρτων πνευμάτων.

Ο αόρατος πόλεμος τί είναι; Είναι ακριβώς αυτός ο πόλεμος που δίνεται με τα κακά πνεύματα, τα αόρατα. Και εμείς στην καθημερινή γλώσσα μας, και εμείς

Λέμε- κοίτα τον τάδε, είναι σαν δαιμονισμένος! Και πολλές φορές είναι αληθινές αυτές τις λέξεις, αν και εμείς το λέμε έτσι, χωρίς να το πιστεύουμε. Ο διάβολος είναι αυτός που προσπαθεί να κατέχει, να κατακυριεύει.

Πολλοί χριστιανοί όμως διερωτώνται σ' αυτό το δύσκολο πρόβλημα για τη συνείδηση τους και για την πίστη τους. Αν υπάρχει ο παντοδύναμος Θεός, τότε τί δύναμη έχει πια ο διάβολος; Και πως έχει δύναμη ο διάβολος; Σημαίνει αυτό πως ο διάβολος έχει την ίδια δύναμη με το Θεό; Οι θρησκείες πριν το χριστιανισμό είχαν αυτή την απορία. Και, για να απαντήσουν βρήκαν τη λύση της δυαδικότητας. Πίστευαν πως υπάρχει μια καλή δύναμη και μία κακή. Στους Πέρσες ήταν ο ormuzd. και ο ahriman, ένας θεός του καλού, ο άλλος θεός του κακού. Και στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη ήταν το ίδιο. Υπήρχαν καλοί και κακοί θεοί. Κάποιοι που επηρέαζαν προς τον καλό, άλλοι προς τον κακό.

Αυτό το πράγμα σημαίνει ότι και οι αρχαίοι είχαν νιώσει, είχαν διαισθανθεί την ύπαρξη μιας δύναμης που υποκινεί προς τον κακό. Και δεν πρέπει να θαυμάζουμε, αφού ο διάβολος υπάρχει από τη στιγμή που έπεσε, πριν να κτιστεί ο ορατός κόσμος, και όχι από τη στιγμή που άρχισε ο χριστιανισμός. Υπήρχε και στον αρχαίο κόσμο. Οι αρχαίοι, αφού ένιωσαν την ύπαρξη του, τους προσωποποιήθηκαν σε κακούς θεούς.

Όπως το είπαμε και πριν, ο διάβολος είναι άγγελος που έπεσε. Δεν έχει την ίδια δύναμη με το Θεό. Έχει μόνο τη δύναμη για να επηρεάσει, εκεί που βρίσκει χώρο, εκεί που η θέληση μας του επιτρέπει. Αυτός υπάρχει κατά την οικονομία του Θεού, έχει το μυστήριο του που εμείς δεν έχουμε την δύναμη να το καταλαβαίνουμε ολόκληρος. Αλλά αυτό που ξέρουμε είναι ότι αυτός είναι μια πραγματικότητα που κάθεται μπροστά της ελευθερίας μας, την οποία δίνει νόημα και αξία στην ελευθερία μας. Έχει δύναμη πάνω μας μόνο αν συμφωνούμε μ' αυτόν. Μέσω αυτού εμείς ελέγχουμε την δική μας ελευθερία και την ευθύνη για τις πράξεις μας.

Κάνουμε λάθος αν πάντοτε ρίχνουμε την ευθύνη πάνω στο διάβολο. Αν κάνουμε κάτι, ο διάβολος φταίει. Όχι. Η θέληση μας φταίει, γιατί αφήσαμε να επηρεαστούμε. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο διάβολος γίνεται και αυτός ένα θύμα. Δεν πρέπει να γίνουμε μανιακοί εξαιτίας της δύναμης του διαβόλου. Ο διάβολος δεν έχει δύναμη μπροστά στην προσευχή, στη μετάνοια, στο σταυρό μας. Η ευθύνη είναι πάντοτε δική μας, γιατί συμφωνούμε. Η συμφωνία - λένε οι Πατέρες -γεννάει την ευθύνη μας.

Πάλι οι Πατέρες λέγουν πως από τον διάβολο έρχεται μόνο η παγίδα. Αυτός είναι ο πειράζων. Είναι ο δελεάζων. Ενεργεί μέσα στη σκιά. Οι παλιοί πατέρες είχαν κριτήρια για να διακριθούν τα πνεύματα, είχαν κριτήρια διάκρισης. Αυτά τα κριτήρια τα βρίσκουμε εξηγημένα στα βιβλία τους, και μιλήσαμε και άλλη φορά, εδώ, σ' αυτό το καθεδρικό ναό. Δεν θα επαναλαμβάνω τι μιλήσαμε ήδη.

Πάντοτε πρέπει να κοιτάζουμε τον σκοπό που κρύβεται μέσα στις προτροπές του διαβόλου. Πρέπει ακόμα να τον βλέπουμε πίσω στη σκέψη που έρχεται, γιατί ο διάβολος δεν παρουσιάζεται ποιος είναι, δεν λέγει• Εγώ είμαι ο διάβολος! Εγώ σου δίνω προτροπή! Αυτός λέγει πως έρχεται είτε στο όνομα του Θεού είτε στο όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης. Πώς να πει ότι έρχεται στο όνομα του ψέματος. Ξέρετε ποιον μοιάζει ο διάβολος; 

Μοιάζει μ' αυτούς που γράφουν ανώνυμα γράμματα, που δεν έχουν το κουράγιο να τα υπογράψουν. Γιατί ξέρουν πως, αν θα τα υπογράψουν, θα αποκαλυφτούν ως αυτουργοί των ψεμάτων που λέγουν. Αν δεν θα ήταν ψέματα, αλλά αλήθειες, θα τους υπογραμμίζουν και θα δίνουν στον κατηγορούμενο το δικαίωμα να φυλάξει. Ο κατηγορούμενος φυλάγεται φυσικά, αλλά όχι μπροστά στον κατήγορο. Ο κατήγορος ούτε καν περιμένει τα λόγια μας. 

Μόνο προσφέρει τις κατηγορίες του. Είναι ευχαριστημένος, ο ήρωας, γιατί είπε τις κατηγορίες του! Γιατί δηλητηρίασε την ψυχή ενός ανθρώπου! Μοιάζει με αυτόν που τον περιγράφει ο απόστολος Πέτρος, ό αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ώρυόμενος περιπατεί ζητών [τίνα] καταπιείν (α' Πέτρο 5, 8). Αφού καταπιεί κάτι, κοιμάται ήσυχος για λίγο καιρό. Έτσι κάνει και ο διάβολος.

 Είναι ένα είδος ανώνυμου που έρχεται στο όνομα μιας λεγομένης δικαιοσύνης, μιας λεγομένης αληθείας, και σου λέει να κάνεις κάτι που σίγουρα θα έχει κακά αποτελέσματα. Αυτός σκοπεύει το τέλος, και αυτό το τέλος πρέπει οπωσδήποτε να είναι κακό. Απ' αυτό (το κακό τέλος) να μας φυλάξει ο Θεός.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΟΜΙΛΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ.

ΚΑΤΑ ΤΟ Β ΜΕΣΩ ΤΟΥ 20 ΑΙΩΝΑ.

PREDA IONEL SABINΤ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.