ΣΕΙΣΜΟΊ.

ΣΕΙΣΜΟΙ

Η πόλη της Νικομήδειας επλήγη από έναν καταστροφικό σεισμό τα

ξημερώματα του Αυγούστου του 358. Ένα μέρος της πόλης, χτισμένο

στις πλαγιές ενός βουνού, κατέρρευσε, προκαλώντας μια φονική κατολίσθηση. Τα σπίτια σωριάστηκαν το ένα πάνω στο άλλο θάβοντας

αμέτρητους ανθρώπους στα ερείπια. Όταν ανέτειλε ο ήλιος, τότε έγινε

ορατό το μέγεθος της καταστροφής: κάποιοι άνθρωποι είχαν συνθλιβεί,

άλλοι είχαν θαφτεί μέχρι τον λαιμό στα συντρίμμια, και κάποιοι είχαν

σουβλιστεί από αιχμηρά αντικείμενα και δοκάρια. Πολλοί άνθρωποι

παγιδεύτηκαν στα σπίτια τους και τελικά πέθαναν από ασιτία, ανάμεσα

τους και ο κυβερνήτης Αρισταίνετος. Σαν να μην έφτανε η συμφορά,

μια πυρκαγιά ξέσπασε στα ερείπια και μαινόταν ανεξέλεγκτη για πέντε

ημέρες, καταστρέφοντας όσα κτίρια που είχαν μείνει όρθια (Αμμιανός

Μαρκελλίνος, Res Gestae 11.7.1-8).

Ορισμένοι Βυζαντινοί συγγραφείς αποκαλούσαν τους σεισμούς μυστήρια της αγάπης του Θεού για την ανθρωπότητα, αναφέροντας περιστατικά με

έγκυες γυναίκες που ανασύρθηκαν κάτω από τα ερείπια είκοσι και τριάντα ημέρες μετά τον σεισμό, ενώ κάποιες από αυτές είχαν καταφέρει

να γεννήσουν υγιή μωρά (Ιωάννης Μαλάλας, Χρονική Ιστορία 17.16).

Ο επίσκοπος Αντιοχείας Ευφράσιος πέθανε κατά τη διάρκεια σεισμού

το 526. Στο ισόγειο, κάτω από την επισκοπική του κατοικία,έτυχε να

έχουν κάποιοι βυρσοδέψες το εργαστήριό τους. Όταν το κτίριο κατέρρευσε, ο επίσκοπος έπεσε κατευθείαν σε μια δεξαμενή γεμάτη με καυτή

πίσσα και «ψήθηκε» μέσα σε αυτήν, με αποτέλεσμα να λιώσει η σάρκα του. Ωστόσο, το κεφάλι του κρεμόταν απ' έξω, και έτσι κατάφεραν

να τον αναγνωρίσουν (Ψευδο-Διονύσιος του Τελ-Μαχρέ, Χρονικό, μέρος

Γ', σελ. 50-51).

Προκειμένου να κατευναστεί η θεϊκή οργή μετά τους σεισμούς, η Αντιόχεια μετονομάστηκε επίσημα σε θεούπολη. του

Ένας ισχυρός σεισμός έπληξε την Κωνσταντινούπολη τον Δεκέμβριο

του 557. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και φοβόταν να επιστρέψει

στα σπίτια του, με εξαίρεση εκείνους που αναζήτησαν καταφύγιο σε

εκκλησίες. Η πόλη είχε φτάσει τότε να είναι τόσο πυκνά δομημένη που

υπήρχαν ελάχιστοι ανοιχτοί χώροι όπου θα μπορούσε ο κόσμος να συγκεντρωθεί, ενώ παράλληλα την κατάσταση δυσχέραινε και η παγωμένη βροχή. Κατά τη διάρκεια των δονήσεων, κάποιοι άνθρωποι μέσα

στα δωμάτια τους, είδαν τις στέγες των σπιτιών τους να ανοίγουν, αποκαλύπτοντας τα αστέρια, και μετά να ξανακλείνουν. Ο μόνος συγκλητικός που πέθανε ήταν ο Ανατόλιος, ένας διεφθαρμένος οικονομικός

αξιωματούχος. Οι τοίχοι της κρεβατοκάμαράς του ήταν επενδεδυμένοι

με σκαλιστά μαρμάρινα πινάκια: ένα από αυτά έπεσε και τον συνέθλιψε

στον ύπνο του. Οι άνθρωποι άρχισαν να λένε ότι ο σεισμός είχε σταλεί

από τον Θεό για να σκοτώσει αυτόν τον άνθρωπο για τα εγκλήματά του,

αλλά ο ιστορικός Αγαθίας ήταν επιφυλακτικός: ο σεισμός δεν κάνει διάκριση μεταξύ καλών και κακών ανθρώπων. Ωστόσο, παραδέχτηκε, ότι

είχε νόημα να

ενθαρρύνεται η διάδοση αυτής της θεωρίας, καθώς ο φόβος θά μπορούσε να συμμορφώσει ορισμένους ανθρώπους κακών ηθών

Αγαθίας, Ιστορίες 5-3-4).

Μετά από έναν ισχυρό σεισμό που έπληξε την Κωνσταντινούπολη και

τα περίχωρά της τον Σεπτέμβριο του 1063, ο Ψελλός έκανε μια διάλεξη για τη φύση των σεισμών σε μια ομάδα ιερέων και μοναχών. Ενώ

επιδοκιμάζει την ευσεβή πεποίθησή τους ότι ο Θεός στέλνει τέτοιες

καταστροφές για να μας τιμωρήσει για τις αμαρτίες μας, αναφέρεται

εκτενώς στα φυσικά αίτιά τους και σχολιάζει τον παραλογισμό όσων πιστεύουν ότι ο ίδιος ο Θεός βάζει το χέρι του στη διεύθυνση του σύμπαντος, διότι η θεία φύση βρίσκεται εντελώς έξω από το σύμπαν. Ανέφερε επίσης

ότι οι εκκλησίες δεν προσέφεραν καμία προστασία κατά τη διάρκεια

του ίδιου του σεισμού· μάλιστα φαίνεται να προσελκύουν μεγαλύτερο

βαθμό θεϊκής οργής! (Ψελλός, Εις τον σεισμόν τον γενόμενον τη εικοστή τρίτη

του Σεπτεμβρίου μηνός, του Προδρόμου, στο Philosophica Minora I 30).