Γνώριζα τον πατέρα Νικόλαο καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον και έβλεπα ότι η ζωή του ήταν εν Θεώ και με τον Θεό.

 

Γνώριζα τον πατέρα Νικόλαο καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον και έβλεπα ότι η ζωή του ήταν εν Θεώ και με τον Θεό. Και δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο να μάθουμε. Πόσους ανθρώπους δέχτηκε. Χιλιάδες!— και ήταν όλοι χαρούμενοι μετά από αυτές τις συναντήσεις, όλοι ήταν χαρούμενοι με τον ιερέα. Και πότε θα τον δοξάσει ο Κύριος; Δεν μας αφορά. Ο χρόνος δεν μπορεί να βιαστεί. Θυμηθείτε: ο χρόνος δεν μπορεί να βιαστεί! Ο αγιος  Σεραφείμ του Σάρωφ πέθανε το 1833 και η αγιοποίησή του έγινε μόλις το 1903. Και πόση θολούρα προκάλεσε αυτή η αγιοποίηση... Δεν χρειάζεται λοιπόν να ανησυχούμε πολύ για τον πατέρα Νικόλαο. Όταν χρειαστεί, ο Κύριος θα δοξάσει τους πάντες... Γνώριζα τον πατέρα Νικόλαο Γκουριάνοφ όσο ζούσε. Ήμουν 35 ετών όταν άκουσα γι' αυτόν... Αν όχι εμείς, τότε τα παιδιά ή τα εγγόνια μας θα είναι παρόντα στον εορτασμό της δοξολογίας του πατέρα Νικολάι.

 

Ο γέροντας λάτρευε το πνευματικό τραγούδι «Ιερουσαλήμ, η Αγία Πόλη». Το λάτρευα κι εγώ πολύ — βυθίστηκε στην ψυχή μου ακόμη και πριν από το σεμινάριο. Κάποτε ταξίδευα με την οικογένειά μου για να δω τον πατέρα και στην πορεία συνέχισα να τραγουδάω αυτό το άσμα... Πλησιάζουμε στο κελί του πατέρα, μας συναντά, βγαίνει στο κατώφλι και τραγουδάει: «Πόλη υπέροχη, επιθυμητή, Ιερουσαλήμ, η πιο αγία πόλη...» Και η Όλγα, η κόρη μου, άρχισε να κλαίει: «Ο πατέρας ξέρει ακόμη ότι τραγουδήσαμε στην πορεία...»

 

Νομίζω ότι ο πατέρας έδωσε ό,τι μπορούσε, ζέσταινε τους πάντες σαν τον ήλιο, και έκανε μόνο ό,τι ήταν χρήσιμο σε κάθε ανθρώπινη ψυχή. Απλότητα. Ασυνήθιστη απλότητα. Συνήθιζα να πηγαίνω σε αυτόν όταν ζούσε στο ερημητήριο με τη μητέρα του. Δεν υπήρχε κανείς τριγύρω.

 

 Μιλούσε συνεχώς με τον Θεό, και μόνο η αξέχαστη μητέρα του ήταν κοντά. Ερχόμουν εκεί από το Πανεβέζις ή από άλλα μέρη για να δω τον πατέρα όταν υπήρχε λειτουργία. Όταν λειτουργεί μόνος του, τραγουδάω λίγο, και μερικές φορές, ίσως, κάνω κάποιο λάθος σε κάτι, τραγουδώντας μαζί... Και ο ιερέας δεν θα προσβληθεί ποτέ. Θα πει απλώς, ίσως: «Εντάξει, Ιβανούσκα, θα μάθεις, θα μάθεις αργότερα!..» Τόσο ευγενικα, τόσο ευγενικά!.. Και η μητέρα του, η Αικατερίνη Στεφάνοβνα, ήταν μια αγία γυναίκα, ας αναπαυθεί εν ειρήνη! Με αγαπούσε: «Η Βανιούσκα μας έφτασε!» έλεγε.

 

Πράγματι, ο πατέρας Νικολάι ήταν κλαδί μιας ευσεβούς ρίζας. Λοιπόν, θα μείνω μαζί τους για μια εβδομάδα, θα απολαύσω μια συζήτηση με τον ιερέα και θα προσευχηθούμε μαζί. Υπήρχε ένα υπέροχο αρμόνιο εκεί - ο ιερέας αγαπούσε πολύ το αρμόνιο. Πάντα τραγουδούσαμε μαζί ύμνους. Έφερα στον ιερέα πνευματικά ποιήματα, αυτά που έβρισκα στην ακαδημία. Τι ωραία: όσο είσαι νέος, ταξιδεύεις και τότε θα θυμάσαι τα πάντα... Πήγαινα επίσης στο Ποτσάγιεφ όταν ζούσε ο γέροντας Κούκσα. Ήταν επίσης ένας μεγάλος άνθρωπος της προσευχής. Έτσι το κάνει ο Κύριος: όταν είναι απαραίτητο, τότε θα δοξάσει. Ο χρόνος δεν μπορεί να βιαστεί - θυμηθείτε καλά αυτά τα λόγια.

 

Από μια συζήτηση με τον Α. Γ. Ράκοφ