Θέτοντας Υγιή Όρια: Πότε, Πώς και Γιατί Μας Προστατεύουν.Βιργινία Βλαχου Ψυχολόγος Bsc, MSc Εξειδίκευση στην ειδική αγωγή, (διαγνωστική και συμβουλευτική)

Θέτοντας Υγιή Όρια: Πότε, Πώς και Γιατί Μας Προστατεύουν

Ως ψυχολόγος, συχνά συναντώ ανθρώπους που δυσκολεύονται να θέσουν όρια στις σχέσεις τους—είτε προσωπικές, είτε επαγγελματικές. Πολλοί αισθάνονται ότι το να πουν «όχι» είναι εγωιστικό ή ότι θα στεναχωρήσουν τους άλλους. Άλλοι φοβούνται ότι θα απορριφθούν ή ότι θα θεωρηθούν λιγότερο «καλοί». Όμως τα όρια δεν είναι εμπόδιο στη σύνδεση· είναι ο τρόπος για να χτίζουμε σχέσεις που αντέχουν, αναπνέουν και μας σέβονται.

Τι είναι τα όρια και γιατί τα χρειαζόμαστε;

Τα όρια αποτελούν τις αόρατες γραμμές που καθορίζουν πού τελειώνει ο προσωπικός μας χώρος—σωματικός, συναισθηματικός, ψυχικός—και πού αρχίζει του άλλου. Δεν έχουν σκοπό να απομακρύνουν· αντίθετα, μας βοηθούν να σχετιζόμαστε με μεγαλύτερη αυθεντικότητα και ασφάλεια. Όταν γνωρίζω τι χρειάζομαι και το επικοινωνώ καθαρά, επιτρέπω και στον άλλο να δει πώς μπορεί να συνδεθεί μαζί μου με σεβασμό.

Γιατί δυσκολευόμαστε να τα βάλουμε;

Η δυσκολία στα όρια είναι συχνά αποτέλεσμα εμπειριών και μοτίβων που χτίστηκαν σε βάθος χρόνου. Μπορεί να προέρχεται από ένα περιβάλλον όπου τα όρια ήταν ασαφή ή ανύπαρκτα, από την ανάγκη για αποδοχή, από φόβο σύγκρουσης ή από την πεποίθηση ότι η αξία μας εξαρτάται από το πόσο εξυπηρετικοί είμαστε. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το «όχι» μοιάζει με απειλή, ενώ στην πραγματικότητα είναι πράξη αυτοφροντίδας.

Τα σημάδια ότι τα όριά μας δεν λειτουργούν

Όταν τα όρια δεν είναι ξεκάθαρα ή δεν εφαρμόζονται, το σώμα και η καθημερινότητα το φανερώνουν:

• συχνή εξάντληση και ψυχική κούραση,

• αίσθηση ότι μας θεωρούν δεδομένους,

• ενοχές όταν προσπαθούμε να προστατεύσουμε τον χρόνο ή την ενέργειά μας,

• δυσκολία να αρνηθούμε,

• συσσωρευμένος θυμός που συχνά εκδηλώνεται απότομα.

Αυτά τα σημάδια δεν είναι αδυναμία· είναι μήνυμα ότι κάτι μέσα μας χρειάζεται προσοχή.

Πώς αρχίζει κάποιος να θέτει όρια;

Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση των αναγκών μας: Τι με κουράζει; Πού νιώθω ότι πιέζομαι; Τι χρειάζομαι από τους άλλους;

Ακολουθεί η καθαρή και ευγενική επικοινωνία:

• «Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ, αλλά μπορώ αργότερα.»

• «Δυσκολεύομαι όταν μιλάμε με αυτόν τον τρόπο· θα ήθελα να το αλλάξουμε.»

Το πιο απαιτητικό όμως κομμάτι δεν είναι το να ειπωθεί το όριο, αλλά το να διατηρηθεί. Η συνέπεια και ο σεβασμός προς τον εαυτό μας είναι αυτά που τελικά το κάνουν λειτουργικό.

Είναι τα όρια εγωισμός;

Η αλήθεια είναι ότι τα υγιή όρια είναι η βάση της ισορροπημένης σχέσης. Ο εγωισμός αγνοεί τις ανάγκες του άλλου. Τα όρια, αντίθετα, αναγνωρίζουν τόσο τις δικές μας όσο και τις δικές του. Είναι η μέση γραμμή που επιτρέπει τη σύνδεση χωρίς να χάνουμε τον εαυτό μας.

Πώς αντιδρούν οι άλλοι όταν αρχίζουμε να αλλάζουμε;

Κάποιοι άνθρωποι θα ανταποκριθούν με σεβασμό, ειδικά όσοι έχουν υγιείς προσδοκίες από εμάς. Άλλοι μπορεί να δυσκολευτούν, κυρίως όταν είχαν συνηθίσει να παίρνουν περισσότερα από όσα μπορούσαμε πραγματικά να δώσουμε. Η δυσφορία τους όμως δεν σημαίνει ότι κάνουμε κάτι λάθος· σημαίνει ότι η σχέση προσαρμόζεται σε νέα, πιο ισορροπημένα δεδομένα.

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας

Στην ψυχοθεραπεία, δουλεύουμε μαζί για να αναγνωρίσουμε τα μοτίβα που δυσκολεύουν την οριοθέτηση και να αναπτύξουμε νέους τρόπους επικοινωνίας και αυτοσεβασμού. Στόχος δεν είναι απλώς να μάθουμε να λέμε «όχι», αλλά να ζούμε σχέσεις που μας επιτρέπουν να είμαστε αληθινοί, ασφαλείς και συνδεδεμένοι.

Ένα μικρό βήμα που μπορείς να ξεκινήσεις σήμερα

Μια απλή πρακτική είναι να δίνεις στον εαυτό σου λίγο χρόνο πριν απαντήσεις. Η φράση «Θα σε ενημερώσω σε λίγο» δημιουργεί χώρο για να σκεφτείς τι πραγματικά θέλεις. Τα υγιή όρια χτίζονται σε μικρές καθημερινές επιλογές—και κάθε μικρό βήμα κάνει διαφορά.

Το άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την θεραπεία.

Βιργινία Βλαχου  

Ψυχολόγος Bsc, MSc 

Εξειδίκευση στην ειδική αγωγή, (διαγνωστική και συμβουλευτική)