ΑΝΆΛΥΣΗ ΨΑΛΜΟΥ 50. Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου.

Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου.

Ξεκινάει μὲ τὴν ἔκφραση ἐλέησόν με. Ὅταν χρησιμοποιούμε ψαλμὸ στὴ λειτουργική μας παράδοση, μιὰ καὶ εἶναι ἀπὸ τοὺς ψαλμούς

ποὺ ψέλνονται κιόλας, προσθέτουμε τὸ: ἐλεήμων, ἐλέησόν με. Τὸ ἐλέησόν με είναι μία κραυγὴ τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ποιητῆ, ἀλλὰ ἡ κραυγὴ αὐτὴ

δὲν εἶναι στὸ πουθενά, έχει μία πληροφορία μέσα της. Ἡ πληροφορία εἶναι

ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει μέγα ἔλεος ἤ, ἂν θέλετε, διαλέγεται μὲ τὸ μέγα του έλεος 

Στὰ ἑβραϊκὰ ἡ λ. ἔλεος δὲν ὑπάρχει, ὑπάρχει μιὰ ἑβραϊκὴ λέξη που σημαίνει «οἰκτιρμοί». Ἡ λέξη «οἰκτιρμός» σημαίνει ἐναγκαλισμός, σημαίνει

σὲ βάζω μέσα στους κόλπους μου, σὲ ἑνώνω μὲ τὸν ἑαυτό μου, καὶ οἱ θ' εἰσάγουν τὴν ἑλληνικὴ λέξη «ἔλεος».

Τὸ ἐλέησόν με ἔχει ὡς ἀπόδοση τὴν ἔκφραση ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά

μου. Ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ ἀνόμημα. Παρακάτω θὰ γίνει μιὰ διευκρίνιση πολύ

οὐσιώδης. Τὸ ἀνόμημα τοῦ ποιητῆ εἶναι συγκεκριμένο, ὅπως τοῦ τὸ περιέγραψε ὁ προφήτης Νάθαν, ὅπως ὁ ἴδιος τὸ ἔχει ζήσει, καὶ ἔχει δηλώσει μάλιστα μετάνοια.

Αὐτὴ ἡ φράση κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου εἶναι καταστατικὴ φράση καὶ στὴ θεολογία τῶν Ἰουδαίων

καὶ στὴ θεολογία τῶν Χριστιανῶν. Κατ' οὐσίαν πρόκειται γιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ.

Ὑπάρχουν τρεῖς θεοφάνειες στὸν Μωυσῆ, ποὺ περιγράφονται στὸ βιβλίο τῆς Ἐξόδου. Ἡ πρώτη ξεκινάει ἀπὸ τὸ ἐπεισόδιο τῆς φλεγόμενης καὶ

μὴ καιόμενης βάτου καὶ καταλήγει στην κλήση τοῦ Μωυσῆ νὰ ἀπελευθερώσει τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία. Ὁ Μωυσῆς ζητάει

νὰ μάθει τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ (Καὶ εἶπε Μωυσῆς πρὸς τὸν Θεόν· ἰδοὺ ἐγὼ

ἐξελεύσομαι πρὸς τοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ, καὶ ἐρῶ πρὸς αὐτούς· ὁ Θεὸς τῶν

πατέρων ἡμῶν ἀπέσταλκέ με πρὸς ὑμᾶς. Ἐρωτήσουσί με· τί ὄνομα

αὐτῷ; Τί ἐρῶ πρὸς αὐτούς; - Ἔξ. 3,13). Ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτει τὸ ὄνομά του: Καὶ εἶπεν ὁ Θεὸς πρὸς Μωυσῆν λέγων· ἐγώ εἰμι ὁ ὤν. Καὶ

εἶπεν· οὕτως ἐρεῖς τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ· ὁ ὢν ἀπέσταλκέ με πρὸς ὑμᾶς

Δεύτερη θεοφάνεια, ὅταν ὁ Μωυσῆς ἀνεβαίνει στὸ ὄρος Σινὰ γιὰ νὰ

· παραλάβει τις πλάκες τοῦ Νόμου. Τώρα ζητάει κάτι παραπάνω, θέλει

· νὰ «δεῖ» τὸν Θεό, νὰ δεῖ τὸ πρόσωπό του: Εἰ οὖν εὕρηκα χάριν ἐναντίον

· ἐμφάνισόν μοι σεαυτὸν γνωστῶς, ἵνα ἴδω σε, [...] καὶ λέγει·

εμφάνισόν μοι σεαυτόν (Ἔξ. 33,13 & 18). Ὁ Θεὸς ἀπαντάει ὅτι δὲν γίνεται ἄνθρωπος νὰ δεῖ τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μόνον «τὰ ὀπίσθια»,

επιμένει ἀπὸ τὸ πέρασμά του, δηλαδὴ τὶς ἐνέργειές του. Καὶ εἶπεν [ὁ

Θεός]· οὐ δυνήσῃ ἰδεῖν τὸ πρόσωπόν μου· οὐ γὰρ μὴ ἴδῃ ἄνθρωπος τὸ

πρόσωπόν μου καὶ ζήσεται. Καὶ εἶπε Κύριος· ἰδοὺ τόπος παρ' ἐμοί,

στήσῃ ἐπὶ τῆς πέτρας· ἡνίκα δ' ἂν παρέλθῃ ἡ δόξα μου, καὶ θήσω σε

σε οπὴν τῆς πέτρας καὶ σκεπάσω τῇ χειρί μου ἐπὶ σέ, ἕως ἂν παρέλθω·

καὶ ἀφελῶ τὴν χεῖρα, καὶ τότε ὄψει τὰ ὀπίσω μου, τὸ δὲ πρόσωπόν μου

οὐκ ὀφθήσεταί σοι (Ἔξ. 33,20-23).

Τρίτη θεοφάνεια, ὅταν ὁ Μωυσῆς, μετὰ τὴν κατάβαση ἀπὸ τὸ Σινὰ

καὶ τὴ συντριβὴ τῶν πρώτων πλακῶν τοῦ Νόμου ὅταν εἶδε τὸν χρυσὸ μοσχάρι ποὺ λάτρευαν οἱ Ἰουδαῖοι, ξανανεβαίνει στὸ ὄρος καὶ ἐκεῖ ζητάει

ξανὰ συνάντηση μὲ τὸν Θεό. Αὐτὴ ἡ συνάντηση εἶναι πολὺ σημαντική.

Ὁ Θεὸς τοῦ ἐκδιπλώνει τὸ πραγματικό του ὄνομα. Τώρα «Ὁ Ὤν» δὲν

εἶναι ὄνομα, «Ὁ Ὤν» εἶναι σχέση, σχέση μὲ τοὺς πατέρες, ὑπόσχεση.

Εἶναι ἡ πιστότητα τοῦ Θεοῦ στὶς ὑποσχέσεις του. Διαβάζω τὸ κείμενο:

Καὶ κατέβη Κύριος ἐν νεφέλῃ καὶ παρέστη αὐτῷ ἐκεῖ· καὶ ἐκάλεσε τῷ

ὀνόματι Κυρίου. καὶ παρῆλθε Κύριος πρὸ προσώπου αὐτοῦ καὶ

ἐκάλεσε· Κύριος ὁ Θεὸς οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινός, καὶ δικαιοσύνην διατηρῶν καὶ ἔλεος εἰς χιλιάδας

(Ἔξ. 34,5-7). Αὐτὸ εἶναι τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Τὸ ὄνομά του εἶναι οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ ἀληθινός.

Ἐπιστρέφω στὸ οἰκτίρμων, στοὺς οἰκτιρμούς, ποὺ ὅπως εἶπα σημαίνει έναγκαλισμό. Στὸ εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννη, ποὺ εἶναι τὸ

μυσταγωγική

εὐαγγέλιο, ἔχουμε μιὰ ἔμμεση ἀναφορὰ τῶν οἰκτιρμῶν αὐτῶν, ὅταν ὁ

Χριστὸς στὴν «ἀρχιερατική» του προσευχὴ μιλάει γιὰ μία σχέση με τους

μαθητές του, ἴδια μὲ τὴ σχέση ποὺ ἔχει ὁ ἴδιος μὲ τὸν Πατέρα

του. «Δῶσε αὐτοὶ νὰ εἶναι σὲ μένα, ἐγὼ νὰ εἶμαι σ' αυτούς ὄχι μὲ αὐτούς, σ'

ἑρμηνείες αὐτὸς εἶναι ὁ οἰκτιρμὸς τοῦ Θεοῦ, αὐτὸ καταθέτει ὁ Χριστὸς

αὐτούς- ὅπως ἐσὺ εἶσαι σὲ μένα καὶ ἐγὼ εἶμαι σε σένα». Στις πατερικές

στὴν ἀρχιερατική του προσευχὴ ὡς συγκεφαλαίωση τοῦ ἔργου

του. Ἵνα

ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς [...] ἵνα πάντες ἓν ὦσι, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ

κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν (Ἰωάν. 17,11 καὶ 21).

Κρατῆστε τώρα αὐτό, τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ: εἶναι «ἐλεήμων, μακρόθυμος, πολυέλεος, ἀληθινός».