ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ.

ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ - ΕΜΠΟΡΟΠΑΝΗΓΥΡΗ 30/08 - 4/09

Ο Άγιος Μάμας είναι μεγάλος οικισμός και έδρα ομώνυμου Δημοτικού διαμερίσματος στο Δήμο Μουδανιών του νομού Χαλκιδικής. Βρίσκεται ανάμεσα στις χερσονήσους της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας. Η απόστασή του από τη Θεσσαλονίκη είναι 70 χιλιόμετρα.
Στο χωριό γίνεται το πανελλαδικά γνωστό πανηγύρι (εμποροπανήγυρη, παλαιότερα ζωοπανήγυρη) την 1-4 Σεπτεμβρίου. Στο χώρο του πανηγυριού υπήρχε το παλιό ξωκλήσι του Αγίου Μάμα, στο χώρο του όμως χτίστηκε ένας καινούριος ναός και ένα υπερσύγχρονο πολιτιστικό κέντρο.

Ο Τάφος του Αγίου Μάμα στην Τουρκία

Στο βιβλίο "Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ" που συνέγραψε η Άννα Μαραβά - Χατζηνικολάου αναφέρονται τα εξής :

" Στα παλιά τα χρόνια , λέει η παράδοση, ένας Τούρκος είχε κάνει αχυρώνα την Εκκλησία της Μαμασού , που η μισή είναι χτισμένη και η άλλη μισή λαξευτή. Μια μέρα το άχυρο πήρε φωτιά μοναχό του και καταστράφηκε όλο. Ο Τούρκος δεν κατάλαβε τίποτα και ξαναγέμισε με άχυρο το κτίριο. Το άχυρο όμως έπαιρνε διαρκώς φωτιά . Στο τέλος κουράστηκε με αυτή την ιστορία και αποφάσισε να κάνει την Εκκλησία σταύλο. Την πρώτη μέρα ψόφησε ένα ζώο , την δεύτερη άλλο , την τρίτη άλλο ως το τελευταίο. Ο Τούρκος , που ήταν άνθρωπος ευσεβής , κατάλαβε πως κάποιο μυστήριο συμβαίνει εκεί. Έσκαψε μέσα και ανακάλυψε πρώτα μια Χριστιανική Εκκλησία κι έπειτα τα λείψανα του Αγίου Μάμα. Από τότε το κτίσμα έγινε τόπος προσκυνήματος , ονομάστηκε Ζιαρέτ Κιλισσέ , δηλαδή προσκύνημα - εκκλησία. Χωρίστηκε σε δύο μέρη. Το ένα ήταν χριστιανική Εκκλησία και το άλλο τεκές. Δερβίσηδες φρόντιζαν για την συντήρηση όλου του κτηρίου και του τάφου του Αγίου.

Ο Τάφος βρισκόταν σε βράχο λαξευτό , στο αριστερό μέρος της Εκκλησίας. Εκεί ήταν ένα ξύλινο κιβώτιο ,που είχε μέσα τα κόκαλα ,την κάρα κι ένα βραχίονα του Αγίου. Οι άρρωστοι βάζανε απάνω τους τα λείψανα ,τα τρίβανε στο πονεμένο μέρος. Οι δερβίσηδες ρίχνανε χώμα πάνω στον τάφο, για να παίρνουν οι προσκυνητές. Στον Άγιο πήγαιναν απαραίτητα οι νιόπαντροι απ' όλη την περιφέρεια , αλλά και από μακριά και από την Καισάρεια ακόμα , για να θεμελιώσει ο Άγιος το σπιτικό τους. Πήγαιναν επίσης οι άτεκνοι και τάζανε , αν αποκτήσουν παιδί να του δώσουν το όνομα του Αγίου. Εκεί γινόταν μεγάλο πανηγύρι δύο φορές τον χρόνο. Στις 21 Μαΐου, γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και στις 15 Αυγούστου. Οι Αρμένηδες γιόρταζαν στις 2 Σεπτεμβρίου. Τον Άγιο εμείς (οι Έλληνες) , τον λέγαμε ο "Άγιος Μάμαντος" , οι Αρμένηδες ο "Άγιος Μάμας" και οι Τούρκοι Σαμμάς ή Μαμασούν Μπαμπάς , δηλαδή Άγιος της Μαμασού. Εκεί ήταν πολλά δέντρα, ιτιές με τρεχούμενα νερά. Τρεις μέρες συνέχεια διασκεδάζανε. Φέρνανε τάματα διάφορα. Τα σφαχτάρια τα σφάζανε και τα μαγειρεύανε οι δερβίσηδες και τρώγανε μαζί με τον κόσμο.

Με την Ανταλλαγή του 1924 , οι Γκελβεριώτες (δηλαδή οι Χριστιανοί από την γειτονική κωμόπολη Γκέλβερη ή Καρβάλη) θέλησαν να πάρουν μαζί τους στην Ελλάδα και τον Άγιο της Μαμασού. Αλλά οι Τούρκοι δεν τους άφησαν : "Είναι δικός μας εβλιά (άγιος)", λέγανε. "Θα μείνει εδώ που τον βρήκαμε."

Έτσι ο Άγιος έμεινε εκεί. Σήμερα ακόμα , συνεχίζοντας παμπάλαιες συνήθειες, δίνει ευτεκνία στα Καππαδοκικά πλήθη πιστών. Ένας προύχοντας της Γκέλβερης που ρωτήθηκε πως γίνεται να μένει το προσκύνημα αυτό εκεί , απάντησε ότι ένας τόπος που ήταν πάντα Ιερός και θαυματουργός δεν μπορεί να πάψει να είναι σεβαστός από τον λαό. Κι έτσι ο Μαμασούν Μπαμπάς ζει πάντα στην Καππαδοκία.

Ο τελευταίος απόγονος των δερβίσηδων εξακολουθεί να ανάβει τα καντήλια και να δέχεται προσκυνητές. Ανασηκώνει με άπειρη ευλάβεια το ύφασμα που σκεπάζει τα οστά του Αγίου , που εξακολουθούν να βρίσκονται στην παλιά τους θέση."

Η κάρα του Αγίου στον Ναό της Langres

Το Λείψανο του Αγίου Μάμα

Το λείψανο του αγίου Μάμα αναπαυόταν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας και πάνω από τον τάφο του γύρω στα μέσα του 4ου αι. , οι αδελφοί Γάλλος και Ιουλιανός ο Παραβάτης, τότε εξόριστοι στην Μάκελλο, οικοδόμησαν Βασιλική.

Ο Νικήτας Σερρών (11ος αιώνας) αναφέρει ότι ο τάφος του Αγίου ήταν πάντα στην Καισάρεια. Η Άννα Μαραβά-Χατζηνικολάου με βάση τις πληροφορίες που συνέλεξε ορίζει τη θέση του τάφου του Μεγαλομάρτυρα της Καισάρειας στην τοποθεσία Ντελικλί-Τας, όπου συνήθιζαν να πηγαίνουν οι Καισαρειώτες στις 2 Σεπτεμβρίου.

Η κάρα του Αγίου μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από ένα μοναχό, μετά την κατάληψη της Καισάρειας από τους Σελτζούκους το 1067. Ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος (1185-1195) οικοδόμησε ξανά το κατεστραμμένο μοναστήρι του Αγίου Μάμαντος στην Ξυλόκερκο Πόρτα για να την καταθέσει εκεί. Όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη το 1204, άρπαξαν ανάμεσα στα άλλα πολύτιμα λείψανα και την κάρα του αγίου που είχε ένα ασημένιο στεφάνι με το όνομά του γραμμένο ελληνικά και από εκεί μεταφέρθηκε από τον κληρικό Gualon de Dampiere στην πόλη Langres της Καμπανίας στα 1209.

Εκτός από την κάρα στη Langres είχαν μεταφερθεί τμήμα οστού του λαιμού, ένας βραχίονας και λίγο αίμα (λύθρο) του αγίου. Το βραχίονα και το λύθρο είχε δωρίσει ο αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός στο Regnaud, επίσκοπο της Langres, στα 1075.

Παράδοση της Κύπρου αναφέρει πως η λάρνακα που περιείχε το λείψανό του,ή τμήματα του λειψάνου του, ρίφθηκε στη θάλασσα, από τις απέναντι της Κύπρου Μικρασιατικές ακτές. Κατά την εκκλησιαστική παράδοση, η σαρκοφάγος με το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε από τα κύματα και ξεβράσθηκε στην παραλία του κόλπου της Μόρφου. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο χρονικογράφος Λεόντιος Μαχαιράς στο Χρονικόν, παραθέτοντας την παράδοση, ένας χωρικός βρήκε τη σαρκοφάγο και με τη βοήθεια των γιων του τη μετέφεραν με ευκολία στην ενδοχώρα, παρά το βάρος της. Όταν έφτασαν στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ο ναός του Αγίου, στη Μόρφου, η σαρκοφάγος έγινε ξαφνικά τόσο βαριά που ήταν αδύνατο να μετακινηθεί. Την άφησαν λοιπόν στον τόπο εκείνο και έκτισαν ναό στο όνομα του αγίου Μάμα, που με την πάροδο των ετών εξελίχθηκε σε ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Κύπρου. Σύμφωνα και με μια τοπική παράδοση το μοναστήρι είχε ανοικοδομηθεί πάνω στα θεμέλια ειδωλολατρικού ναού της Αφροδίτης/Αστάρτης την εποχή της δυναστείας των Κομνηνών αυτοκρατόρων του Βυζαντίου.

Ο Τάφος του Αγίου Μάμα στην ομώνυμη εκκλησία στην πόλη Μόρφου της κατεχόμενης Κύπρου.

Παραίνεση του Μεγάλου Βασιλείου στους πιστούς για τιμή στον Άγιο Μάμα

Στην Καισάρεια της Καππαδοκίας στο Στάδιο της οποίας μαρτύρησε ο Άγιος Μάμας, ο Μέγας Βασίλειος εκφώνησε μια πανηγυρική ομιλία στην μνήμη του.

Στις δυο του Σεπτέμβρη εορταζόταν και στον 4ο αιώνα η μνήμη του Αγίου Μάμα. Η εορτή αυτή ήταν η πιο επίσημη της εκκλησίας της Καππαδοκίας. Εκεί λοιπόν στην Καππαδοκική Μητρόπολη ο μέγας Βασίλειος εξάρει τις αρετές του Μάρτυρα Μάμα μπροστά σε μεγάλο εκκλησίασμα.

Στην ομιλία αυτή πρώτη φορά στα Ορθόδοξα Πατερικά κείμενα, μέσω του Μεγάλου Βασιλείου, προτρέπονται οι πιστοί να ζητούν την επέμβαση των Αγίων στην καθημερινή τους ζωή.

Καλούνται λοιπόν οι ευσεβείς χριστιανοί να τιμούν τον Άγιο Μάμα με κοινά γεύματα και με συνεργασία όλων να διαδίδουν όσα καλά έλαβαν από την Θεία Πρόνοια με την μεσολάβηση του Αγίου.

Μεταφρασμένο απόσπασμα της ομιλίας παραθέτουμε παρακάτω:

«Να θυμάστε τον μάρτυρα, όσοι στα όνειρά σας ευτυχήσατε να τον δείτε.

Όσοι περνώντας από τούτον τον τόπο,

σ’ εκείνον προσευχηθήκατε για να σας βοηθήσει.

Όσοι αφού επικαλέστηκαν το όνομά του, είδαν τη συνδρομή του στο έργο τους.

Όσοι ενώ είχαν χαθεί, με την βοήθειά του ξαναβρήκαν τον δρόμο τους.

Όσοι από αρρώστια βρήκαν γιατρειά.

Όσοι τα παιδιά τους εκεί που είχαν ήδη τελειώσει, τα είδαν να ξαναζωντανεύουν.

Σε όσους ζωή μακροχρόνια έδωσε, ενώ κινδύνεψαν να πεθάνουν νέοι.

Όλα αυτά τα καλά αφού προσεκτικά συγκεντρώνετε, σε συνεργασία μεταξύ σας να τα επαινείτε και να εξυμνείτε τη Θεία Χάρη με θέρμη και ενθουσιασμό.

Ο ένας στον άλλον να τα διαδίδετε, ότι γνωρίζει ο καθένας από σας, ώστε να τα μεταδίδετε σε όσους δεν τα γνωρίζουν.

Για να μαθαίνουν όλοι από εκείνους που ήδη ξέρουν, και έτσι συνεισφέροντας, προσφέροντας δηλαδή όλοι από κοινού,

γεύματα μεταξύ σας, την δικιά μου ασθένεια και αδυναμία να συγχωρείτε.»

Μεγάλου Βασιλείου Ομιλία ΧΧΙΙΙ

Εις τον Άγιον μάρτυρα Μάμαντα P.G. XXXI σ. 589

http://agiosmamas.blogspot.com/