Η ημέρα του αγίου Θεοδώρου γιορτάζεται το πρώτο Σάββατο της Σαρακοστής και φέτος είναι στις 12 Μαρτίου. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ο άγιος Θεόδωρος τη γιορτή του μπήγει αναμμένο πυρσό στη γη, για να την ζεστάνει. Μετά γδύνει τις εννέα γούνες του, πηγαίνει στον Θεό και τον παρακαλάει να φέρει το καλοκαίρι.
Λένε, ότι από την ημέρα του αγίου Θεοδώρου το φωτεινό μέρος του ημερονυκτίου αρχίζει να μεγαλώνει. Πριν απ’ όλα όμως ο άγιος Θεόδωρος θεωρείται από τους Βούλγαρους προστάτης των αλόγων. Αυτός ο ίδιος καβαλικεύει όμορφο άσπρο άλογο. Αυτό λέει ένα τελετουργικό τραγούδι που ερμηνεύεται την ημέρα του αγίου Θεοδώρου. "Ο άγιος Θεόδωρος το άλογό του πεταλώνει σε πράσινο λιβάδι", αρχίζει το τραγούδι. Και σαν σε παραμύθι η αδελφή του βγάζει από τα μεταξωτά της μανίκια χρυσά και ασημένια καρφιά και του τα δίνει να πεταλώσει το άλογό του. Ο χρυσός και το ασήμι δείχνουν πόσο τιμητική είναι η αποστολή αγίου - ιππέα. Η αδελφή του λέει να γυρίσει με το άλογο τον κάμπο και να κόψει φρέσκα λουλούδια, από τα οποία αυτή να πλέξει στεφάνι για νεόνυμφους και θα το κρύψει στην κιβωτό με τα γαμήλια δώρα. Απ’ αυτό το ανοιξιάτικο στεφάνι η προίκα της κοπέλας θα λάμψει σαν ήλιο στα νερά του Δούναβη.
Όλη αυτή η ποιητική υπόθεση αναπαριστάνει την ιδέα για την ανοιξιάτικη φύση, όπου γεννιέται η νέα ζωή, για τον κάμπο και τα λουλούδια, για τις κοπέλες και τα νυφικά τους. Στη βουλγαρική μυθολογία το άλογο είναι σύμβολο της ουράνιας αρχής και του Ηλίου. Υπάρχει δοξασία, ότι ο Ήλιος γυρίζει τον ουρανό καβάλα άλογο. Η λατρεία του αλόγου προέρχεται ακόμα από τους αρχαιότερους κατοίκους στα βουλγαρικά εδάφη. Ξακουστό σύμβολο των αρχαίων Θρακών είναι ο Ιππέας της Μαντάρα. Για τις προβουλγαρικές φυλές το άλογο επίσης ήταν ιερό. Αργότερα στην λαϊκή μυθολογία εμφανίζεται το ξακουστό άλογο Σάρκο του παλικαρά Κραλί Μάρκου.
Το άλογό του είναι τόσο ισχυρό που τα ίχνη από τα πέταλά του και μέχρι σήμερα μπορούν να ιδωθούν στους βράχους – αφηγούνται οι θρύλοι σε πολλούς οικισμούς. Ένα τραγούδι από το λεγόμενο έπος του Μάρκου λέει πώς ο Μάρκος νηστεύει κατά την Σαρακοστή. Όταν έρχεται η Λαμπρή, ο Μάρκος καβαλικεύει το άλογό του και κατευθύνεται προς την εκκλησία, για να κοινωνήσει. Στο δρόμο συναντάει τρεις αλυσίδες σκλάβων που φρουρούνται από γενίτσαρους. Ανάμεσα στους σκλάβους είναι η κοπέλα Θεοδώρα, η οποία παρακαλάει τον παλικαρά Μάρκο να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους Βούλγαρους. Και ο Μάρκος πραγματικά κατορθώνει να νικήσει τους πολυάριθμους υποδουλωτές. Έτσι οι χριστιανοί αφήνονται ελεύθεροι και γυρίζουν στα σπίτια τους να γιορτάσουν τη Λαμπρή.
Είναι στ’ αλήθεια Θεοδώρα το όνομα της κοπέλας ή συμβολίζει τη γιορτή του αγίου Θεοδώρου, που προηγείται της Λαμπρής; Δεν μπορεί να δοθεί μονοσήμαντη απάντηση. Και μέχρι σήμερα το δημοφιλέστατο έθιμο στη γιορτή του αγίου Θεοδώρου είναι οι ιπποδρομίες. Κάθε άνθρωπος που έχει άλογο, μπορεί να το βγάλει έξω την ημέρα αυτή καλά χτενισμένο και στολισμένο με γαλάζιες χάντρες. Στους αγώνες όμως επιτρέπεται να λάβουν μέρος μόνο τα πιο γρήγορα και περιποιημένα άλογα. Όλοι οι κάτοχοι αλόγων συγκεντρώνονταν μερικές μέρες πριν τους αγώνες και μάζευαν κριθάρι ή χρήματα, για να τα δώσουν σαν βραβείο στο νικητή.
Κάποτε για τις ιπποδρομίες απλώς εκλέγονταν κάποιο πεδινό μέρος κοντά στο χωριό και δέντρο ή άλλο σημάδι, μέχρι το οποίο να καβαλικεύουν οι ιππείς. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού πήγαιναν εκεί να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Στις μέρες μας πολλοί πηγαίνουν με περιέργεια να παρακολουθήσουν παρόμοιες ιπποδρομίες στα χωριά την ημέρα του αγίου Θεοδώρου. Οι κανόνες είναι απλοί – το άλογο που φθάσει πρώτο στο σημάδι, κερδίζει τους αγώνες. Και ύστερα το άλογο και ο καβαλάρης χαίρουν μεγάλης προσοχής. Ο νικητής καβαλικεύει επικεφαλής της πομπής κατά την επιστροφή στο χωριό. Δίπλα στο νικητή βαδίζουν οι μουσικοί και παίζουν γι’ αυτόν. Ιδιαίτερα πολύτιμο βραβείο για τον νικητή είναι, όταν φθάσει στο σπίτι, στο κατώφλι να τον προϋπαντήσει κοπέλα ή νύφη με κρασί και να ποτίσει και το άλογό του με νερό.
Ο καβαλάρης-νικητής από την πλευρά του εκφράζει τον σεβασμό του προς τους άλλους καβαλάρηδες και τους συγχωριανούς του, καθώς τους υποδέχεται στο σπίτι του και τους κερνάει. Η γιορτή του αγίου Θεοδώρου συνεχίζεται όλη την ημέρα ή τουλάχιστον έτσι ήταν κάποτε. Λίγο ή πολύ στις διάφορες περιοχές της Βουλγαρίας και μέχρι σήμερα διεξάγονται ιπποδρομίες την ημέρα του αγίου Θεοδώρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου